Cá tra Việt Nam: Tái định vị trong dòng chảy thương mại toàn cầu

Bảy tháng đầu năm 2025, XK cá tra Việt Nam đạt khoảng 1,2 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ. Con số này cho thấy ngành vẫn duy trì được sức cạnh tranh, nhưng bức tranh không hoàn toàn sáng màu. Mỹ, thị trường chiếm gần 17% tổng giá trị XK cá tra của Việt Nam đi các thị trường. Thủy sản Việt Nam trong đó có cá tra cũng bị ảnh hưởng bởi chính sách áp thuế đối ứng của Mỹ. Điều này không chỉ làm gia tăng chi phí mà còn bào mòn lợi nhuận của DN, nhất là các đơn vị nhỏ và vừa.

Trong khi đó, Trung Quốc và Hongkong – thị trường lớn nhất – lại giảm NK, phản ánh những biến động khó lường của nhu cầu tiêu thụ. Rõ ràng, sự phụ thuộc vào một số ít sản phẩm và thị trường đang là điểm yếu của ngành cá tra Việt Nam.

Cơ hội từ sự dịch chuyển thị trường

Khó khăn tại Mỹ và Trung Quốc lại mở ra cơ hội ở những khu vực khác. Brazil ghi nhận mức tăng ấn tượng 64% so với cùng kỳ năm 2024 về NK cá tra Việt Nam, đạt hơn 106 triệu USD trong 7 tháng đầu năm nay, chứng tỏ sức hấp dẫn ngày càng lớn của cá tra tại khu vực Nam Mỹ. Tính đến hết tháng 7/2025, XK cá tra sang khối thị trường được trợ lực bởi Hiệp định CPTPP đạt gần 208 triệu USD, tăng 34% so với cùng kỳ năm ngoái, với nhiều dư địa từ Canada, Nhật Bản, Malaysia.

Những con số này cho thấy, khi một cánh cửa có vẻ đang dần “thu hẹp”, vẫn còn những cánh cửa đang mở – nhưng cơ hội chỉ bền vững nếu DN biết tận dụng để đa dạng hóa thị trường thay vì chạy theo con số ngắn hạn.

Surimi cá tra

Chế biến sâu – lối đi chiến lược

Bảy tháng đầu năm nay, XK cá tra chế biến (HS16) đạt khoảng 30 triệu USD, tăng 41% so với cùng kỳ năm ngoái. Các sản phẩm như cá tra tẩm bột, cá tra đóng hộp, surimi từ cá tra đang hiện diện ngày càng rõ rệt tại siêu thị và hệ thống bán lẻ ở nhiều nước. Đây là minh chứng rằng ngành cá tra đang dần chuyển mình, bước sang giai đoạn mới: giá trị gia tăng, tính tiện lợi và câu chuyện bền vững.

Việc đẩy mạnh chế biến sâu không chỉ nâng giá trị, mà còn giúp cá tra cạnh tranh sòng phẳng hơn với cá rô phi Trung Quốc hay cá minh thái Alaska – những đối thủ vốn có lợi thế truyền thống. Khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chứng nhận bền vững, truy xuất nguồn gốc minh bạch và sản phẩm tiện lợi, thì chế biến sâu chính là “tấm hộ chiếu” để cá tra Việt Nam mở rộng thị phần.

Vietfish 2025 – cầu nối toàn cầu của cá tra

Trong bối cảnh thương mại đầy biến động, Vietfish 2025 – triển lãm thủy sản quốc tế thường niên do VASEP tổ chức – trở thành một điểm hẹn quan trọng để kết nối DN cá tra với các nhà NK từ khắp thế giới. Với hơn 500 gian hàng từ 280 doanh nghiệp Việt Nam, Vietfish không chỉ là nơi trưng bày sản phẩm, mà còn là sàn giao dịch, nơi các hợp đồng được thảo luận, niềm tin được củng cố và xu hướng thị trường được cập nhật trực tiếp.

Đối với cá tra, Vietfish là cơ hội để giới thiệu những sản phẩm chế biến mới, khẳng định các chứng chỉ quốc tế như ASC, BAP, GlobalGAP, đồng thời mở rộng hiện diện ở những thị trường đang lên.

Năm nay, Vietfish 2025 do VASEP tổ chức với chủ đề “Innovation – Sustainability / Đổi mới và Bền vững”, khẳng định tầm nhìn của ngành thủy sản Việt Nam: Vượt qua thách thức, kiến tạo giá trị lâu dài, hướng tới mục tiêu 10 tỷ USD xuất khẩu và duy trì vị trí top 3 thế giới.

Bảy tháng đầu năm 2025 cho thấy ngành cá tra Việt Nam đang đứng giữa hai dòng chảy: áp lực từ các rào cản thương mại và cơ hội từ sự dịch chuyển thị trường. Nếu đẩy mạnh chế biến sâu, đa dạng hóa thị trường và tận dụng các nền tảng kết nối quốc tế như Vietfish, cá tra Việt Nam hoàn toàn có thể bước sang giai đoạn phát triển mới.

Điều quan trọng hơn cả là tái định vị cá tra không chỉ như một sản phẩm giá rẻ, mà như một lựa chọn dinh dưỡng, bền vững và có giá trị gia tăng, phù hợp với xu hướng tiêu dùng toàn cầu. Đó mới là con đường dài hạn để cá tra Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ thủy sản quốc tế.

Thu Hằng

Nguồn Vasep