Doanh nghiệp xuất khẩu tôm cân bằng rủi ro
Doanh nghiệp cần linh hoạt hơn trong chiến lược, thay vì tập trung vào một thị trường, cần chủ động khai thác đồng thời các khu vực CPTPP, EU và Trung Quốc để cân bằng rủi ro.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), trong tháng 8/2025, ngành tôm Việt Nam tiếp tục ghi dấu ấn ấn tượng khi kim ngạch xuất khẩu đạt 479 triệu USD, tăng gần 19% so với tháng 8/2024.
Ảnh minh họa
Tăng trưởng ổn định
Lũy kế 8 tháng, tổng giá trị xuất khẩu tôm đã vươn tới 2,97 tỷ USD, tăng 23% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy một đà tăng trưởng ổn định ngay từ đầu năm.
Về thị trường, VASEP cho hay xuất khẩu sang Trung Quốc và Hong Kong trong tháng 8 đạt mức tăng trưởng tới 62%, đưa tổng kim ngạch 8 tháng lên tới 836 triệu USD, tăng 75% và chiếm gần 30% tổng xuất khẩu cả nước. Nhu cầu thị trường này tập trung vào các sản phẩm tươi sống và cao cấp như tôm hùm, tôm sú cỡ lớn.
Đây cũng chính là lợi thế giúp doanh nghiệp Việt Nam tạo khác biệt so với các đối thủ cạnh tranh như Ecuador hay Ấn Độ. Tuy vậy, ngành cũng cần lưu ý: tồn kho nhập khẩu tại Trung Quốc đang có xu hướng tăng, trong khi giá bán nội địa đã giảm, báo hiệu khả năng điều chỉnh trong ngắn hạn.
Tại Mỹ, xuất khẩu tôm tháng 8/2025 đạt 92,6 triệu USD, nhích hơn 1,4% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng, con số này đạt gần 500 triệu USD, khẳng định Mỹ vẫn giữ vị trí là thị trường quan trọng của tôm Việt. Tuy nhiên, diễn biến chính sách thương mại đang tạo sức ép không nhỏ.
Trong khi đó, thị trường EU tiếp tục mang lại tín hiệu khả quan. Tháng 8/2025, kim ngạch xuất khẩu tôm sang thị trường này đạt 66,9 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ, nâng tổng 8 tháng lên gần 376 triệu USD, tăng hơn 17%.
Đức, Bỉ và Pháp là những thị trường dẫn đầu, còn Hà Lan chủ yếu giữ vai trò trung chuyển. Với nhu cầu cả năm dự báo có thể đạt mức kỷ lục, EU tiếp tục được xem là dư địa quan trọng, đặc biệt cho các sản phẩm chế biến sâu, có chứng nhận bền vững, minh bạch và truy xuất nguồn gốc.
Thị trường khối CPTPP cũng ghi nhận sự bứt phá đối với mặt hàng tôm. Riêng tháng 8/2025, kim ngạch xuất khẩu tôm từ Việt Nam sang khối này đạt hơn 130 triệu USD, tăng tới 40%. Lũy kế 8 tháng, xuất khẩu sang khối này đạt 829 triệu USD, tăng 36%. Động lực chính đến từ Nhật Bản và Australia, với nhu cầu ổn định và ưu tiên cho các dòng sản phẩm tiện lợi, chất lượng cao.
Các thị trường khác cũng thấy sự phân hóa rõ nét. Xuất khẩu tôm sang Hàn Quốc và Đài Loan duy trì mức tăng trưởng hai con số trong 8 tháng đầu năm. Ngược lại, xuất khẩu sang Nga và Canada có dấu hiệu chững lại.
Doanh nghiệp đa dạng thị trường
Dù tăng trưởng lạc quan và nhiều doanh báo lãi, song VASEP cho biết, thị trường Mỹ hiện đang bị khó khăn bủa vây bởi chính sách thuế, khiến doanh nghiệp có dấu hiệu chững lại đơn hàng. So với các đối thủ như Ecuador (thuế chỉ 15%) hay Indonesia và Philippines (19%), tôm Việt Nam đang dần mất lợi thế khi thuế đối ứng 20% được thực thi.
Chuyên gia nhận định, với mức thuế 20% của Mỹ sẽ khiến doanh nghiệp tôm bị sức ép lớn hơn về chi phí, giá bán cũng như tiến độ giao hàng.
Thách thức còn lớn hơn khi ngành tôm phải đối diện cùng lúc ba loại thuế: Thuế đối ứng (nêu trên), thuế chống bán phá giá và thuế chống lẩn tránh (CVD). Kết quả sơ bộ POR19 do Bộ Thương mại Mỹ công bố tháng 6 vừa qua cho thấy mức thuế CBPG tôm của ta lên tới 33,29% đối với nhiều doanh nghiệp lớn. Nếu mức thuế này không được điều chỉnh trong kết quả cuối cùng vào tháng 12 tới, tôm của ta có nguy cơ bị loại khỏi thị trường Mỹ. VASEP nhận định nguy cơ mất thị phần tại thị trường Mỹ hoàn toàn có thể xảy ra nếu ngành tôm Việt bị áp thuế CBPG mức cao như phán quyết sơ bộ.
Do đó, VASEP dự báo những tháng cuối năm, Trung Quốc và EU sẽ tiếp tục giữ nhịp tăng trưởng tốt. Trong khi đó, Mỹ cần theo dõi sát sao các diễn biến về thuế để có ứng phó kịp thời. Dù thị trường phân hóa và còn nhiều yếu tố bất định, ngành tôm Việt vẫn có cơ hội tận dụng nhu cầu tiêu thụ toàn cầu gia tăng, đặc biệt là trong mùa cao điểm cuối năm.
Bà Kim Thu, chuyên gia thị trường tôm của VASEP khuyến cáo các doanh nghiệp cần chiến lược linh hoạt trong chiến lược xuất khẩu tôm trong những tháng cuối năm.
“Thay vì tập trung quá nhiều vào một thị trường, cần chủ động khai thác đồng thời các khu vực CPTPP, EU và Trung Quốc để cân bằng rủi ro. Bên cạnh đó, việc nâng cấp sản phẩm theo hướng giá trị gia tăng, gắn với các chứng nhận ASC, hữu cơ và bền vững, sẽ giúp tăng sức cạnh tranh ở những phân khúc ít chịu tác động từ giá. Cùng với đó, việc liên kết chặt chẽ với vùng nuôi để ổn định nguồn cung, kiểm soát chất lượng và chi phí cũng là yếu tố then chốt”, chuyên gia thị trường tôm VASEP khuyến nghị.
Được biết, hiện nhiều doanh nghiệp đã xác định rõ việc phải đa dạng hoá thị trường, giảm tỷ trọng của Mỹ trong cơ cấu xuất khẩu. Ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch FMC cho biết, Mỹ chiếm khoảng hơn 30% tỷ trọng xuất khẩu của Sao Ta. Tuy nhiên, bối cảnh hiện tại doanh nghiệp đang tập trung nhiều hơn vào các thị trường châu Âu, Australia, Hàn Quốc…
“Nếu không thể tiếp tục bán tôm sang Mỹ, chúng tôi sẽ tăng cường thâm nhập các thị trường như Canada, Australia, Hàn Quốc và đặc biệt là Nhật Bản, nơi chúng tôi đã có thế mạnh. Trung Quốc cũng là một thị trường rất tiềm năng mà chúng tôi đang theo dõi để sẵn sàng bước vào”, ông Lực cho biết tại Đại hội đồng cổ đông năm 2025.
Minh Phú cũng điều chỉnh kế hoạch kinh doanh linh hoạt, đẩy mạnh mở rộng sang các quốc gia châu Á nhằm giảm chi phí vận chuyển và tìm kiếm thị trường ngách cũng như tăng khả năng phục vụ thị trường nội địa. Minh Phú cho biết sẽ khai thác mạnh trở lại thị trường trong nước với mục tiêu đưa tổng tỷ trọng doanh thu nội địa từ mức 1% hiện tại lên 5-10%.
Thy Hằng
Nguồn Diễn Đàn Doanh Nghiệp