Xuất khẩu vượt kỳ vọng, giá trị nội địa chưa theo kịp
Trao đổi với Báo Lao Động, TS Lê Duy Bình (ảnh nhỏ) – Giám đốc Economica Việt Nam – đã phân tích về triển vọng tăng trưởng xuất khẩu năm 2025 và các cơ hội, thách thức, mũi nhọn cần ưu tiên trong năm 2026.
Ảnh minh họa
Xuất khẩu 10 tháng của Việt Nam tăng 16,2%, vượt xa mục tiêu 12% cả năm. Theo ông, đà tăng này có bền vững?
– Đến thời điểm này, kể cả về kim ngạch xuất khẩu lẫn nhập khẩu, dự báo của Bộ Công Thương cho thấy, năm nay Việt Nam có thể đạt tổng kim ngạch xuất nhập khẩu khoảng 900 tỉ USD – một kỷ lục mới của nền kinh tế và cao hơn rất nhiều so với các năm trước. Tôi kỳ vọng những tháng cuối năm tốc độ này sẽ tiếp tục được duy trì, vì đà tăng trưởng đang được hỗ trợ bởi 3 yếu tố.
Thứ nhất, là sự phục hồi của các nền kinh tế lớn như: Mỹ, châu Âu và Nhật Bản. Các nền kinh tế này đang triển khai nhiều biện pháp phục hồi, đặc biệt thông qua chính sách tiền tệ có phần được nới lỏng nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và nhờ đó nhu cầu nhập hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam tăng lên.
Thứ hai, các tháng cuối năm luôn là thời cao điểm mua sắm tại Mỹ, EU và Nhật Bản, cùng nhiều nền kinh tế là bạn hàng thương mại lớn của Việt Nam. Nhu cầu phục vụ mùa Giáng sinh và năm mới tăng mạnh, kéo theo sức mua lớn đối với các mặt hàng như dệt may, da giày, nội thất, hàng điện tử, thực phẩm, nông, lâm sản vốn là những những nhóm hàng Việt Nam có nhiều thế mạnh.
Thứ ba, tiền đồng Việt Nam năm nay giảm giá so với USD và một số ngoại tệ khác. Khi tỉ giá biến động theo hướng này, hàng Việt Nam trở nên rẻ hơn tương đối, có tính cạnh tranh hơn về giá, qua đó cải thiện sức cạnh tranh của hàng xuất khẩu.
Dựa trên xu hướng 10 tháng năm 2025, ông dự báo đà tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam năm 2026 sẽ như thế nào?
– Xuất khẩu của Việt Nam thời gian tới cần chú trọng nhiều hơn vào các mặt hàng có giá trị gia tăng cao. Trước hết, phải tiếp tục đa dạng hóa thị trường, khai thác tốt hơn các thị trường trong các hiệp định thương mại đã ký kết, nhưng chưa được tận dụng đầy đủ.
Thứ hai, hoạt động xuất khẩu hiện vẫn thiên về tăng kim ngạch, trong khi giá trị gia tăng của hàng xuất khẩu hay giá trị nội địa trong hàng xuất khẩu chưa được thực sự ưu tiên hàng đầu. Bối cảnh tăng trưởng hiện nay, đặc biệt khi nền kinh tế đang chuyển đổi mô hình tăng trưởng cũng như hướng tới mục tiêu tăng trưởng cao, bền vững trong nhiều năm tới, điều đặc biệt quan trọng là phải nâng cao giá trị nội địa của hàng xuất khẩu – đặc biệt là tỉ trọng đóng góp của doanh nghiệp trong nước, các nhà cung cấp linh kiện đầu vào, dịch vụ đầu vào, thiết bị đầu vào, nguyên, nhiên vật liệu đầu vào phục vụ cho sản xuất, chế biến hàng xuất khẩu.
Bên cạnh đó, cần thúc đẩy mạnh mẽ sản xuất hàng xuất khẩu trong khu vực doanh nghiệp nội địa. Hiện FDI chiếm khoảng 70% kim ngạch xuất khẩu, trong khi doanh nghiệp trong nước chỉ đóng góp 30%. Vì vậy, nâng cao năng lực sản xuất của doanh nghiệp nội, đặc biệt trong các ngành công nghiệp chủ đạo và ngành công nghiệp mới, là yêu cầu cấp thiết để Việt Nam xác lập vị thế cao hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cuối cùng, xuất khẩu dịch vụ phải được chú trọng. Nhiều năm qua, Việt Nam nhập siêu dịch vụ 9-14 tỉ USD mỗi năm. Thu hẹp mức nhập siêu và đẩy mạnh xuất khẩu dịch vụ sẽ giúp cải thiện cán cân thanh toán, tăng tổng cầu và tạo thêm dư địa cho tăng trưởng bền vững.
Trong năm 2026, chúng ta cần ưu tiên mũi nhọn nào để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu làm động lực cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế 10%?
– Trong năm 2026, để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu và hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế 10%, cần tập trung vào bốn ưu tiên lớn.
Đầu tiên, tiếp tục đa dạng hóa thị trường. Việt Nam đã ký nhiều hiệp định thương mại nhưng vẫn còn nhiều thị trường chưa được khai thác hết tiềm năng. Thứ hai, cần chú trọng giá trị gia tăng nội địa. Chỉ khi hàm lượng giá trị nội địa tăng lên thì giá trị gia tăng thực sự mới ở lại với nền kinh tế. Thứ ba, phải thúc đẩy vai trò của doanh nghiệp trong nước, tăng cường mối liên kết giữa DN trong nước với các DN FDI và chuỗi cung ứng toàn cầu… Cuối cùng, cần đẩy mạnh xuất khẩu dịch vụ, qua đó thu hẹp nhập siêu dịch vụ và hỗ trợ cân bằng tổng thể cán cân xuất nhập khẩu về dịch vụ của nền kinh tế.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
Nguồn Lao Động