Xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản duy trì đà tăng trưởng mạnh
Theo Hiệp Hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), trong 10 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Nhật Bản đạt 1,445 tỷ USD, tăng 15,2% so với cùng kỳ.
Đây được coi là điểm sáng trong bối cảnh thị trường Nhật tiếp tục thu hẹp do lạm phát cao, đồng Yên suy yếu và sức mua trong nước giảm kéo dài. Mặc dù kinh tế Nhật chưa phục hồi vững chắc, hàng thủy sản Việt Nam vẫn mở rộng chỗ đứng nhờ sự dịch chuyển khẩu vị tiêu dùng và sự suy giảm nguồn cung nội địa của Nhật Bản.
Ảnh minh họa
Tôm chân trắng giữ vững vai trò chủ lực, cá nục tăng trưởng vượt kỳ vọng
Cơ cấu xuất khẩu sang Nhật năm nay thể hiện nhiều thay đổi đáng chú ý. Tôm chân trắng, mặt hàng quan trọng của Việt Nam đạt giá trị 324,1 triệu USD, tăng 15,1% và chiếm hơn 22% tổng kim ngạch. Cá hồi tiếp tục duy trì mức tăng ổn định với 224 triệu USD, tăng 9,45% bất chấp cạnh tranh gay gắt.
Điểm nổi bật nhất là nhóm cá nục với mức tăng 35,6%, đạt 116,6 triệu USD, qua đó vươn lên nhóm mặt hàng có đóng góp lớn nhất. Xu hướng này phản ánh rõ nhu cầu tại Nhật Bản: người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu và ưu tiên các sản phẩm phổ thông, tiện lợi, chi phí hợp lý.
Xuất khẩu cua đạt gần 100 triệu USD, tăng 24,2%, trong khi tôm sú giảm 3,27%, cho thấy sức ép cạnh tranh ngày càng mạnh ở phân khúc truyền thống này.
Thị trường thủy sản Nhật Bản đang thay đổi nhanh chóng
Các báo cáo của Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản (MAFF) và Hiệp hội Thủy sản Nhật Bản (JFA) cho thấy thị trường nước này đang trong giai đoạn tái cấu trúc sâu rộng.
Tỷ lệ tự cung thủy sản giảm xuống còn 59% và duy trì ở mức thấp kéo dài.
Lượng tiêu thụ bình quân đầu người giảm về 23,2 kg/năm – tiếp nối xu hướng giảm của cả thập kỷ qua.
Giá trị nhập khẩu duy trì trên 20 tỷ USD mỗi năm, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn cung.
Cùng lúc đó, sức mua yếu khiến người tiêu dùng ưu tiên các sản phẩm có giá phù hợp, đáng tin cậy và dễ chế biến. Do đó, các loại cá biển phổ thông như cá nục, cá thu, cá trích ngày càng được tiêu thụ nhiều hơn. Các chuỗi bán lẻ tại Nhật cũng thắt chặt yêu cầu về chứng nhận bền vững (ASC, MSC) và truy xuất nguồn gốc, thúc đẩy nhà cung cấp nâng cao quy trình sản xuất và chế biến.
Dù tổng cầu tại Nhật khó tăng mạnh, sự thay đổi cấu trúc thị trường lại mở ra cơ hội đáng kể cho doanh nghiệp Việt Nam.
Việt Nam có lợi thế về nhóm cá biển phổ thông, phù hợp với phân khúc đang tăng trưởng.
Tôm chân trắng tiếp tục duy trì sức cạnh tranh nhờ chất lượng ổn định và năng lực sản xuất lớn.
Khả năng chế biến sâu giúp doanh nghiệp Việt đáp ứng nhu cầu về sản phẩm tiện lợi – xu hướng được người Nhật ưu tiên.
Quan hệ hợp tác lâu dài và ổn định với nhà nhập khẩu Nhật cũng là lợi thế lớn của Việt Nam.
Những yếu tố này tạo ra dư địa khả quan để mở rộng thị phần, nhất là ở các sản phẩm đông lạnh, sơ chế và hàng giá trị gia tăng.
Bên cạnh các cơ hội, Nhật Bản vẫn là một thị trường yêu cầu chất lượng khắt khe.
Cạnh tranh từ Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ và Trung Quốc tiếp tục gia tăng, đặc biệt ở tôm và cá biển giá rẻ.
Các quy định kiểm soát dư lượng rất nghiêm ngặt, chỉ cần một vài lô hàng vi phạm có thể dẫn đến siết kiểm trên diện rộng.
Đồng Yên yếu khiến các nhà nhập khẩu có xu hướng ép giá mạnh hơn.
Nhật Bản ngày càng ưu tiên sản phẩm bền vững, buộc doanh nghiệp phải đầu tư lớn vào hệ thống chứng nhận quốc tế.
Dù còn nhiều thách thức, kết quả 10 tháng cho thấy ngành thủy sản Việt Nam đang thích ứng tốt với những biến động của thị trường Nhật Bản. Khi người tiêu dùng chuyển sang các sản phẩm tiện lợi, an toàn và có mức giá hợp lý, doanh nghiệp Việt Nam đang ở vị thế thuận lợi để đáp ứng nhu cầu này.
Trong thời gian tới, doanh nghiệp cần tập trung vào: Phát triển mạnh sản phẩm giá trị gia tăng; Nâng cao chất lượng và đẩy mạnh chứng nhận bền vững; Mở rộng nguồn cung cá biển phổ thông; Duy trì chất lượng ổn định – yếu tố cốt lõi của thị trường Nhật.
Nếu tận dụng tốt các xu hướng này, thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể củng cố và mở rộng thị phần tại một trong những thị trường quan trọng và giàu tiềm năng nhất thế giới.
An Vũ
Nguồn Thị Trường Tài Chính