Đề nghị kiểm soát đồ ăn ‘siêu ngon khó cưỡng’ để bảo vệ trẻ em
Đại biểu Phạm Trọng Nhân cảnh báo tình trạng quản lý lỏng lẻo thực phẩm “khó cưỡng” như snack, nước ngọt, thức ăn nhanh có thể khiến đất nước hình thành một thế hệ trẻ béo phì, dễ mắc bệnh và suy giảm thể lực.
Chiều 10/11, góp ý cho dự án Luật Phòng bệnh, đại biểu Phạm Trọng Nhân (Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động TP HCM) cho rằng một quốc gia hiện đại không chỉ phòng thủ bằng vũ khí mà còn phải phòng thủ bằng sức khỏe. “Nếu nhìn xa, đây không chỉ là đạo luật về y tế mà là đạo luật về năng lực quốc gia, bảo vệ sự sống và tương lai giống nòi”, ông nói.
Theo ông Nhân, Việt Nam đang chứng kiến một thế hệ trẻ béo phì sớm, mắc bệnh sớm và yếu sức hơn trước, trong đó nguyên nhân lớn nằm ở môi trường tiêu dùng hàng ngày. Trẻ em có thể dễ dàng tìm mua các sản phẩm chứa nhiều đường, muối, chất béo bão hòa hay gia vị công nghiệp, chất điều vị tạo mùi. Các loại đồ ăn với cảm giác “siêu ngon khó cưỡng” có ở khắp nơi, từ gói snack, nước ngọt đến thức ăn nhanh, thực phẩm siêu chế biến trong siêu thị và quanh trường học.
Đại biểu TP HCM cho rằng những loại thực phẩm này “lập trình lại thói quen vị giác lệch chuẩn”, gây nghiện, khiến người dùng thèm ăn liên tục, dẫn tới béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp và rối loạn chuyển hóa. “Đây là những căn bệnh mạn tính đang gia tăng đáng báo động ở thanh thiếu niên, kéo theo gánh nặng y tế quốc gia”, ông cảnh báo.
Trong bối cảnh thời kỳ dân số vàng sắp kết thúc, thể lực suy yếu của thế hệ trẻ là “khoảng trống thể chế” chưa được lấp đầy. Luật pháp không cấm niềm vui ẩm thực, nhưng cần định hướng tiêu dùng, bảo vệ môi trường sống lành mạnh, “nơi lợi nhuận thương mại không thể đặt cao hơn sức khỏe cộng đồng”.
“Mỗi hạt đường, mỗi giọt hương liệu tưởng chừng nhỏ nhưng hiệu ứng cộng hưởng của nó lại trở thành một cơn sóng vị giác cuốn đi sức khỏe của cả một thế hệ”, ông nói, đề nghị luật phải có quy định giới hạn với các sản phẩm này.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân phát biểu chiều 10/11. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội
Ông đề xuất Việt Nam học tập các quốc gia đã áp dụng nhãn cảnh báo dinh dưỡng mặt trước bao bì, đánh thuế sức khỏe với thực phẩm chứa nhiều đường, muối, chất béo; cấm quảng cáo các sản phẩm có hại cho trẻ em; và buộc doanh nghiệp cải tiến công thức chế biến. Chính phủ cần định kỳ cập nhật danh mục các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe, kèm biện pháp quản lý như dán nhãn cảnh báo, hạn chế quảng cáo, kiểm soát phân phối trong trường học và áp dụng chính sách thuế phù hợp.
Ông cũng đề nghị cấm mọi hình thức tiếp thị thực phẩm không lành mạnh nhắm đến trẻ em dưới 16 tuổi, quy định rõ “vùng an toàn dinh dưỡng học đường” – nơi cấm bán sản phẩm có dán nhãn cảnh báo. Đồng thời, các cơ quan nên xây dựng chính sách thuế sức khỏe dựa trên hàm lượng đường và chất béo, khuyến khích doanh nghiệp giảm phụ gia và được giảm thuế nếu sản phẩm tự nhiên, lành mạnh hơn.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Trần Thị Nhị Hà đồng tình, cho rằng pháp luật hiện nay đã có quy định chặt với thuốc lá, rượu, bia, nhưng vẫn thiếu cơ chế kiểm soát toàn diện nhóm thực phẩm gây bệnh không lây nhiễm như đồ ăn nhanh, siêu chế biến, nhiều đường và muối.
Bà Hà nhấn mạnh phòng bệnh hiệu quả không chỉ dựa vào thuế mà cần giải pháp tổng thể, đồng bộ và bền vững, hướng đến thay đổi cấu trúc ngành công nghiệp thực phẩm và nhận thức tiêu dùng. “Không thể tiếp tục chữa cháy bằng điều trị khi tác nhân gây bệnh có thể dự phòng vẫn chưa được kiểm soát. Luật Phòng bệnh phải đi trước một bước để bảo vệ sức khỏe nhân dân”, bà nói.
Theo bà, nhóm tuổi 5-18 là “lứa tuổi vàng” để giáo dục thói quen sống lành mạnh. Tuy nhiên, dự thảo hiện chưa có quy định cụ thể về dinh dưỡng học đường – mắt xích quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe thế hệ trẻ. Bà viện dẫn mô hình Hàn Quốc cấm tuyệt đối bán thực phẩm không lành mạnh trong phạm vi 200 mét quanh trường học và đề nghị Việt Nam sớm “luật hóa dinh dưỡng học đường” để trường học trở thành pháo đài đầu tiên trong phòng bệnh.
Bà Hà cũng kiến nghị Bộ Y tế phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy chuẩn quốc gia về tiêu chuẩn dinh dưỡng bữa ăn học đường; yêu cầu trường học bảo đảm bữa ăn cân đối, khoa học, hạn chế thực phẩm có hại; đồng thời cấm quảng cáo, khuyến mại, bày bán đồ ăn không lành mạnh trong và quanh khuôn viên trường.
Quốc hội dự kiến xem xét, thông qua dự án Luật Phòng bệnh vào ngày 10/12.
Sơn Hà
Nguồn vnexpress