Doanh nghiệp Việt tìm đường đi mới trong xuất khẩu
Các doanh nghiệp xuất khẩu tại TPHCM đã nhanh chóng tìm cách thích ứng, đa dạng hóa thị trường và hướng tới chuyển đổi xanh.
Doanh nghiệp Việt giữ đà tăng trưởng giữa thách thức. Ảnh: Hạ Mây
Doanh nghiệp xoay chuyển để giữ thị trường
Ông Phùng Quốc Mẫn – Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TPHCM (HAWA) cho biết, phản ứng ban đầu của ngành gỗ trước việc Mỹ áp thuế đối ứng là đơn hàng sụt giảm mạnh. Tuy nhiên, các doanh nghiệp đã nhanh chóng thích ứng bằng cách tranh thủ giao hàng trong giai đoạn hoãn thuế.
Từ khi thuế chính thức có hiệu lực, để duy trì chuỗi cung ứng, gánh nặng thuế được chia sẻ giữa nhà sản xuất, nhà nhập khẩu và hệ thống bán lẻ. Nhờ vậy, 7 tháng đầu năm, xuất khẩu đồ gỗ của Việt Nam vẫn tăng 7,6%, riêng thị trường Mỹ tăng 11,6%, cho thấy khả năng chống chịu của ngành khá tốt.
Về dài hạn, ông Mẫn cho biết, các doanh nghiệp đang tập trung đa dạng hóa thị trường, tăng năng lực quản trị và giảm giá thành. Đặc biệt, để tránh “bỏ trứng vào một giỏ”, nhiều đơn vị sẽ mở rộng danh mục sản phẩm xuất khẩu. Chẳng hạn, ngoài dăm gỗ và viên nén, tại Nhật Bản các doanh nghiệp sẽ giới thiệu thêm các sản phẩm khác; Hàn Quốc không chỉ dừng lại ở ván công nghiệp; thị trường châu Âu ngoài hàng ngoài trời sẽ có thêm nhiều chủng loại mới.
Không chỉ ngành gỗ, nhóm doanh nghiệp cơ khí – điện cũng đang chịu ảnh hưởng từ thuế đối ứng của Mỹ. Ông Đỗ Phước Tống – Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Cơ khí – Điện TPHCM cho biết, phân khúc bị tác động rõ nhất là các đơn hàng sản xuất theo yêu cầu riêng của doanh nghiệp Mỹ.
Trước đây, nhiều đối tác Mỹ đặt hàng doanh nghiệp Việt Nam sản xuất những sản phẩm chuyên biệt, giá trị không lớn nhưng cần được thiết kế, chế tạo riêng. Sau khi hoàn thiện, hàng thường được chuyển sang Mỹ bằng đường hàng không thay vì tàu biển để đáp ứng tiến độ. Tuy nhiên, từ khi gánh thêm thuế suất cao, các doanh nghiệp Mỹ đã chuyển hướng, quyết định tự sản xuất ngay tại nội địa thay vì tiếp tục đặt hàng từ Việt Nam.
Hướng tới chuyển đổi xanh và số hóa
Ở góc nhìn rộng hơn, ông Nguyễn Ngọc Hòa – Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM nhấn mạnh rằng, xuất khẩu đóng góp quan trọng vào GDP của Việt Nam, trong đó Mỹ chiếm tỉ trọng lớn ở nhiều mặt hàng. Do đó, việc Mỹ áp thuế đối ứng tác động trực tiếp đến đơn hàng, hoạt động sản xuất – kinh doanh và cả việc làm của người lao động.
Theo ông Hòa, thách thức lớn nhất đặt ra cho doanh nghiệp Việt là phải nâng cao tỉ lệ nội địa hóa sản phẩm. Điều này không chỉ giúp tránh nguy cơ bị coi là trung chuyển, mục tiêu thuế đối ứng hướng đến, mà còn tạo thêm công ăn việc làm trong nước. Ông cho rằng, mỗi doanh nghiệp cần xây dựng giải pháp, chiến lược riêng để thích ứng, đồng thời tăng cường liên kết, khai thác hiệu quả các thị trường ngách nhằm duy trì tăng trưởng.
Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cũng đưa ra nhiều khuyến nghị. Theo ông, trong bối cảnh khó khăn, doanh nghiệp nên tận dụng tốt các chính sách hỗ trợ về thuế, phí, lãi suất; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để tiết giảm chi phí, tinh giản quy trình và bộ máy.
Ông đặc biệt nhấn mạnh xu hướng “chuyển đổi kép” gồm xanh hóa và số hóa. Doanh nghiệp cần tập trung vào dữ liệu, trí tuệ nhân tạo (AI), an ninh mạng và nhân sự số; đồng thời, xây dựng chiến lược chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và ESG một cách nhất quán.
“Doanh nghiệp phải nâng cao năng lực cạnh tranh và nội lực, từ nhân lực, công nghệ, quản trị đến sản phẩm – dịch vụ. Bên cạnh đó, cần quản lý tốt rủi ro về tài chính, tỉ giá, pháp lý; tăng tính minh bạch trong xuất xứ hàng hóa; tuân thủ tiêu chuẩn xanh và yêu cầu về môi trường”, ông Cấn Văn Lực nhấn mạnh.
Doanh nghiệp cần rà soát, điều chỉnh chuỗi cung ứng; tăng khả năng tự chủ nguyên phụ liệu; mở rộng khai thác thị trường nội địa; tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu để nâng cao sức chống chịu trước biến động.
Nguồn lao động