Giống thủy sản: Nền móng cho mục tiêu xuất khẩu 12 tỉ USD

Đầu tư vào giống chất lượng cao là chìa khóa để tăng trưởng bền vững và đạt mục tiêu xuất khẩu 12 tỉ USD vào năm 2030.

Ảnh minh họa

Giống thủy sản quyết định hiệu quả sản xuất

Trong bức tranh xuất khẩu nông lâm thủy sản năm 2025, thủy sản tiếp tục là điểm sáng khi giữ được mức tăng trưởng 13,2% với giá trị xuất khẩu là 10,38 tỉ USD (tính đến tháng 11.2025).

Ông Trần Đình Luân – Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) – cho biết, từ năm 2024 đến nay, ngành nuôi trồng thủy sản tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn.

“Trong bối cảnh đó, con giống giữ vai trò then chốt, quyết định hiệu quả sản xuất và khả năng tăng trưởng bền vững” – Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư nhấn mạnh.

Trong chuỗi giá trị nuôi trồng thủy sản, giống là mắt xích đầu tiên, tác động trực tiếp đến năng suất, chi phí và hiệu quả sản xuất. Đặc biệt, trong bối cảnh hạn hán, xâm nhập mặn, bão lũ, yêu cầu về giống có khả năng thích ứng với điều kiện bất lợi trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Những dòng giống sạch bệnh, chịu mặn, chịu nhiệt tốt không chỉ giúp người nuôi ổn định sản xuất mà còn là điều kiện để ngành thủy sản đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng cao về an toàn sinh học và truy xuất nguồn gốc.

Trao đổi với Lao Động, ông Phú Điền – Chủ nhiệm Hội quán cá nước ngọt xã Long Phú Thuận (Đồng Tháp) – cho biết, việc tuyển chọn giống qua nhiều vòng giúp cá có khả năng sinh trưởng tốt, kháng bệnh cao, thích ứng tốt hơn với môi trường biến động. Tuy nhiên, khó khăn nhất hiện nay không chỉ đến từ biến đổi khí hậu mà còn từ áp lực chạy theo sản lượng và cạnh tranh giá.

Theo ông Nguyễn Thành Phong – Phó Trạm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp khu vực Hồng Ngự 2 (Đồng Tháp), hoạt động sản xuất giống thủy sản hiện không gặp khó về con giống hay năng lực nuôi, mà vướng mắc lớn nhất là thiếu thuốc kích thích sinh sản cho cá.

“Nhiều loại thuốc hiệu quả đã ngừng sản xuất trong nước, trong khi thuốc nhập khẩu chưa được phép. Người dân phải dùng thuốc trôi nổi, gây khó kiểm soát chất lượng và rủi ro thiệt hại cho cá nuôi, đồng thời đối mặt nguy cơ bị xử phạt do không có nguồn gốc hợp pháp” – ông Nguyễn Thành Phong phân tích.

Đầu tư cho giống tạo nền tảng tăng trưởng dài hạn

Hướng tới giai đoạn năm 2026 – 2030, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhận định, ngành nuôi trồng thủy sản sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức mới, đòi hỏi Việt Nam phải có chiến lược phát triển dài hạn và bền vững hơn. Để hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030 kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 12 tỉ USD, phát triển giống thủy sản chất lượng cao được xác định là nhiệm vụ then chốt.

Từ năm 2010 đến nay, ngân sách Nhà nước đã đầu tư gần 900 tỉ đồng cho 271 nhiệm vụ khoa học công nghệ, tập trung vào việc chọn tạo các giống có tốc độ tăng trưởng nhanh và khả năng kháng bệnh. Đáng chú ý là thành tựu chọn tạo đàn cá tra thế hệ G5 có tốc độ lớn nhanh hơn 15,4% so với thế hệ G4. Chủ động sản xuất đàn tôm sú giống thế hệ G7 và tôm chân trắng thế hệ G8-G9, với tôm sú bố mẹ chọn giống trong nước có thể đạt sức sinh sản từ 800.000 đến 1.200.000 ấu trùng trên mỗi lần đẻ.

Các Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản 1, 2 và 3 cũng báo cáo việc làm chủ công nghệ sản xuất giống cho 23 loài cá biển giá trị cao, đồng thời sản xuất thành công hàng triệu con giống nhuyễn thể tam bội và tứ bội phục vụ thị trường. Trước mắt trong năm 2026, Cục Thủy sản và Kiểm ngư đặt chỉ tiêu tổng giống các loại sản xuất đạt 390-410 tỉ con giống các loại.

Cục trưởng Trần Đình Luân cho biết, các giải pháp trọng tâm bao gồm hiện đại hóa hạ tầng sản xuất, áp dụng hệ thống lọc tuần hoàn và cảm biến giám sát tự động. Chuyển đổi số sẽ được đẩy mạnh qua việc hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về giống, thức ăn thủy sản và truy xuất nguồn gốc điện tử.

Thùy Linh

Nguồn Lao Động