Nhãn Carbon cho thủy sản xuất khẩu: Chìa khóa mở rộng thị trường và nâng tầm thương hiệu Việt
Trong bối cảnh thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang phát triển xanh và tăng trưởng bền vững, khái niệm “dấu chân carbon” ngày càng trở nên quen thuộc và quan trọng, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất – xuất khẩu nông thủy sản. Dấu chân carbon được hiểu là tổng lượng khí nhà kính phát thải trực tiếp và gián tiếp từ một sản phẩm, hoạt động hoặc tổ chức trong suốt vòng đời của nó. Đối với ngành thủy sản, phạm vi này bao gồm từ khâu nuôi trồng, khai thác, chế biến, đóng gói, vận chuyển cho đến khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng và được xử lý sau sử dụng.
Hội thảo “Phát triển xanh và bền vững: Hành trình của thủy sản Việt Nam”,
Việc đo lường chính xác dấu chân carbon không chỉ giúp doanh nghiệp hiểu rõ tác động môi trường của sản phẩm, mà còn là cơ sở để nhận diện các “điểm nóng” phát thải, từ đó xây dựng giải pháp cải tiến, giảm thiểu phát thải và nâng cao tính bền vững trong toàn bộ chuỗi giá trị.
Nội dung dưới đây được biên soạn dựa trên phần trình bày của Ông Hoàng Anh Dũng – Tổng Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư và Thương mại (INTRACO), tại Hội thảo “Phát triển xanh và bền vững: Hành trình của thủy sản Việt Nam”, diễn ra trong khuôn khổ Hội chợ Vietfish 2025 tại TP. Hồ Chí Minh. Tham luận không chỉ mang đến một cái nhìn toàn diện về vai trò của nhãn carbon trong ngành thủy sản, mà còn chỉ ra lộ trình cụ thể để doanh nghiệp Việt Nam chủ động thích ứng, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu trong kỷ nguyên kinh tế xanh.
Lợi ích chiến lược của nhãn carbon
Việc dán nhãn carbon mang lại nhiều lợi ích vượt ra ngoài ý nghĩa tuân thủ. Trước hết, nó giúp doanh nghiệp minh bạch hóa lượng phát thải, củng cố uy tín thương hiệu và xây dựng hình ảnh “xanh” trong mắt đối tác, người tiêu dùng. Nhãn carbon còn là công cụ truyền thông hiệu quả, kể câu chuyện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
Đồng thời, việc áp dụng nhãn carbon mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường lớn. Tại EU, cơ chế CBAM đang dần mở rộng phạm vi áp dụng, trong khi từ năm 2030, Hộ chiếu sản phẩm số sẽ bắt buộc đối với mọi hàng hóa, trong đó dữ liệu về dấu chân carbon là thông tin không thể thiếu. Ở Mỹ, xu hướng siết chặt các tiêu chuẩn môi trường cũng đang gia tăng, còn Nhật Bản từ lâu đã nổi tiếng với người tiêu dùng đề cao sản phẩm carbon thấp. Chính vì vậy, nhãn carbon không chỉ là tấm “giấy thông hành” vượt rào cản kỹ thuật mà còn là chìa khóa để mở rộng thị phần xuất khẩu.
Tác động đến tiêu dùng và chi phí sản xuất
Không chỉ giúp gia tăng doanh thu nhờ chinh phục những thị trường khó tính, nhãn carbon còn thúc đẩy xu hướng tiêu dùng xanh ngay tại chỗ. Người mua ngày càng ưu tiên sản phẩm có phát thải thấp, tạo ra lợi thế cạnh tranh rõ rệt. Bên cạnh đó, quá trình phân tích và đo lường carbon cũng giúp doanh nghiệp tối ưu sản xuất, tiết kiệm chi phí. Chẳng hạn, việc nhận diện tỷ trọng phát thải đến từ điện năng, vận chuyển hay nguyên liệu sẽ chỉ ra những điểm cần cải thiện, từ đó giảm chi phí vận hành và gia tăng hiệu quả kinh doanh.
Quy định quốc tế và tình hình tại Việt Nam
Trên thế giới, nhiều tiêu chuẩn đo lường đã được ban hành như ISO 14067:2018 hay PAS 2050:2011. Các quốc gia phát triển như Anh, Canada, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Thái Lan đều đã áp dụng nhãn carbon ở nhiều mức độ khác nhau. Tại Việt Nam, tiêu chuẩn TCVN ISO 14067:2020 đã được ban hành. Thị trường carbon đang trong giai đoạn thí điểm từ năm 2025 và dự kiến chính thức vận hành từ 2029. Chương trình dán nhãn carbon hiện ở mức tự nguyện giai đoạn 2025–2026, nhưng chắc chắn sẽ tiến tới bắt buộc theo lộ trình hội nhập quốc tế.
Lộ trình triển khai cho doanh nghiệp Việt
Để chủ động thích ứng, các doanh nghiệp thủy sản cần bắt đầu từ việc phân loại rõ nguồn phát thải theo phạm vi 1, 2 và 3, sau đó áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế để đo lường chính xác. Việc hợp tác với các đơn vị tư vấn, chứng nhận uy tín, có khả năng xác minh độc lập là rất quan trọng. Các doanh nghiệp cũng nên triển khai thí điểm theo từng giai đoạn, chuẩn hóa phương pháp đo lường và ứng dụng công nghệ số như mã QR liên kết cơ sở dữ liệu về sản phẩm và phát thải để tạo tính minh bạch và dễ tiếp cận.
Triển khai nhãn carbon không chỉ là đáp ứng quy định môi trường mà còn là chiến lược kinh doanh khôn ngoan, giúp thủy sản Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và khẳng định vị thế trong kỷ nguyên xanh. Đây là bước đi không thể thiếu để ngành thủy sản Việt Nam vừa hội nhập sâu rộng vừa tiến tới phát triển bền vững và thịnh vượng.
Nguồn vasep