Sầu riêng trở lại “đường đua” xuất khẩu

Xuất khẩu sầu riêng đang tăng trưởng trở lại nhờ kiểm soát tốt được chất lượng. Bên cạnh các chính sách đồng bộ thì một lợi thế đặc biệt là vùng sầu riêng Tây Nguyên đang vào cao điểm vụ thu hoạch, trong khi sầu riêng ở phần lớn các nước Đông Nam Á đã cuối vụ, hoặc hết vụ.

Nhà vườn ở xã Krông Pắc (tỉnh Đắk Lắk) vào vụ thu hoạch sầu riêng. Ảnh: ĐỨC TRUNG

Sôi động vùng sầu riêng Tây Nguyên

Khi giá sầu riêng dần tăng cao cũng là lúc bà con nông dân khu vực Tây Nguyên bắt đầu vào vụ thu hoạch 2025. Tại tỉnh Đắk Lắk, vùng chuyên canh sầu riêng lớn nhất cả nước, không khí sôi động ở khắp các nhà vườn. Dọc quốc lộ 26, đoạn qua các xã Krông Pắc và Ea Knuếch, hàng trăm xe container tập kết, chờ vận chuyển sầu riêng. Anh Ngọc Thái, chủ một vựa sầu riêng ở xã Krông Pắc, cho hay, vựa của anh mua sầu riêng của nông dân trong vùng chở về kho, sau đó nhân công sẽ bóc tách vỏ, rồi bảo quản múi trong kho lạnh. Khi nào đủ số lượng sẽ chở đi biên giới phía Bắc tiêu thụ.

Bà Trần Thị Yến Thư, Giám đốc Công ty TNHH trái cây Hồng Sang (xã Ea Knuếch), chia sẻ hiện mỗi ngày doanh nghiệp xuất 2 container sầu riêng sang Trung Quốc. Vào cao điểm dự kiến sẽ xuất 4-5 container mỗi ngày. “Không những doanh nghiệp của tôi mà còn nhiều công ty trong vùng cũng đã tập kết sầu riêng để xuất sang Trung Quốc. Mùa vụ này, bà con nông dân cũng như doanh nghiệp thu mua sầu riêng rất phấn khởi”, bà Thư nói.

Ghi nhận tại thị trường Đắk Lắk, sản phẩm sầu riêng đạt chuẩn xuất khẩu có giá dao động từ 80.000-90.000 đồng/kg, còn giá mua xô tại vườn phổ biến từ 70.000-75.000 đồng/kg. So với tháng 7, hiện giá đã tăng 10.000-17.000 đồng/kg. Theo số liệu của Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk, toàn tỉnh hiện có gần 41.000ha sầu riêng, trong đó 26.600ha đang cho thu hoạch, tăng 4.000ha so với năm 2024. Sản lượng dự kiến đạt 392.000 tấn, tăng khoảng 30.000 tấn. Đắk Lắk hiện có 269 mã số vùng trồng được cấp với diện tích hơn 7.400ha, sản lượng vùng trồng đạt khoảng 220.000 tấn; có hơn 250 cơ sở thu mua – sơ chế, 11 cơ sở cấp đông và 40 cơ sở đóng gói sầu riêng tươi đã được cấp mã số xuất khẩu.

Những ngày này, trên khắp các nẻo đường phía Nam tỉnh Lâm Đồng rất dễ bắt gặp cảnh người dân thu hoạch, vận chuyển sầu riêng từ vườn rẫy ra các vựa thu mua. Vườn sầu riêng của gia đình ông Đoàn Công Lợi (thôn 1, xã Đạ Huoai 3) đang vào chính vụ. Đây là đợt thu hoạch thứ 3 kể từ đầu vụ, nâng tổng sản lượng sầu riêng của vườn lên đến hơn 50 tấn, trong tháng 9 tới còn một lượt thu hoạch nữa. Vụ năm nay, gia đình ông Lợi dự kiến thu về hơn 3 tỷ đồng. Lâm Đồng là vùng chuyên canh sầu riêng tốp đầu của cả nước. Năm 2024, sản lượng xuất khẩu sầu riêng đạt hơn 25.500 tấn, tổng kim ngạch xuất khẩu gần 105 triệu USD; năm nay tổng diện tích sầu riêng toàn tỉnh ước đạt 25.610ha.

Một vựa thu mua sầu riêng tại xã Krông Pắc (tỉnh Đắk Lắk) tập kết hàng để chuẩn bị xuất khẩu

Tỉnh Gia Lai cũng đang bắt đầu vụ thu hoạch sầu riêng. Nhờ đảm bảo được chất lượng, hiện thương lái thu mua sầu riêng tại các nhà vườn ở mức 65.000-75.000 đồng/kg. Toàn tỉnh Gia Lai có gần 8.500ha sầu riêng, tập trung tại các xã phía Tây, dự kiến sản lượng mùa thu hoạch này đạt khoảng 80.000 tấn.

Hứa hẹn nhiều tỷ đô

Theo Bộ NN-MT, sau giai đoạn đầu năm sụt giảm, xuất khẩu sầu riêng của cả nước đã phục hồi rõ rệt. Tháng 7-2025, kim ngạch đạt 350-400 triệu USD, đưa tổng giá trị xuất khẩu 7 tháng đầu năm đạt 1,2 tỷ USD. Trước đó, 3 tháng đầu năm nay, mỗi tháng kim ngạch xuất khẩu chưa tới 100 triệu USD; tháng 5 đạt 204 triệu USD và sang tháng 6 đã vọt lên hơn 300 triệu USD, mở đường cho sự bứt phá trong quý 3. Nguyên nhân tăng trưởng được cho là nhờ Việt Nam siết chặt kiểm soát chất lượng và tăng cường khâu kiểm tra trước khi xuất khẩu. Bên cạnh đó, sầu riêng đông lạnh đang trở thành lợi thế lớn, khi nhu cầu từ Trung Quốc và khu vực Đông Bắc Á tăng mạnh.

Mới đây, Bộ NN-MT ban hành Quyết định 3015 về “Quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm với quả sầu riêng tươi xuất khẩu”, lần đầu tiên một loại trái cây có quy trình giám sát riêng, từ trồng trọt đến thông quan. Chánh Văn phòng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ NN-MT), nhận định, xuất khẩu sầu riêng đông lạnh là hướng mở của ngành sầu riêng nước ta. Xuất khẩu sầu riêng đông lạnh tăng mạnh một phần là nhờ chính sách mở cửa thị trường.

Cuối tháng 6 vừa qua, Tổng cục Hải quan Trung Quốc cử đoàn chuyên gia sang kiểm tra thực địa tại vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng và các phòng thí nghiệm ở Việt Nam, bạn đánh giá rất tốt về công tác quản lý và triển khai các giải pháp mà Việt Nam đã cam kết. Việc Trung Quốc vừa phê duyệt thêm gần 1.000 mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, song song với triển khai đồng bộ, chặt chẽ các giải pháp kỹ thuật, dự báo xuất khẩu sầu riêng tươi có khả năng phục hồi từ quý 3 năm nay, đặc biệt là vào mùa vụ chính từ tháng 8 đến tháng 10.

Ngoài ra, tiềm năng xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sẽ tiếp tục là điểm sáng nhờ tính ổn định, khả năng bảo quản lâu. Hiện nay, có nhiều doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư dây chuyền chế biến và kho lạnh hiện đại, đáp ứng các tiêu chuẩn của Trung Quốc và các thị trường tiềm năng như Hàn Quốc, Nhật Bản, EU.

Nông dân ở xã Ea Knuếch (tỉnh Đắk Lắk) thu hoạch sầu riêng

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam:

Với ngành hàng sầu riêng, chúng ta cần đặt nền tảng vững chắc, không thể chỉ chạy theo tăng trưởng bề nổi. Một trong những giải pháp thiết thực là doanh nghiệp cần chủ động sàng lọc sầu riêng tại nơi sản xuất trước khi đưa ra biên giới hoặc xuất sang thị trường khác. Cách làm này không những giúp giảm chi phí logistics, tránh thiệt hại khi phải quay đầu xe mà còn góp phần nâng cao độ tin cậy cho toàn chuỗi cung ứng. Khi quy trình được kiểm soát ngay từ đầu, thời gian kiểm tra thông quan cũng có thể được rút ngắn. Ngành sầu riêng cần đầu tư mạnh mẽ vào chế biến, đây là hướng đi không mới nhưng ngày càng cần thiết. Việc phát triển công nghệ bảo quản sau thu hoạch, đa dạng hóa sản phẩm, hình thành các cụm chế biến gần vùng nguyên liệu sẽ giúp gia tăng giá trị và giảm phụ thuộc vào trái tươi.

Tại khu vực Đông Nam bộ, dù cuối vụ thu hoạch, sầu riêng Monthong loại A (hàng đẹp, loại 2-7 hộc) hiện được thương lái thu mua với giá 80.000-90.000 đồng/kg, tăng 15%-20% so với tháng trước. Một số kho tại tỉnh Đồng Nai thậm chí đẩy giá lên 95.000 đồng/kg để gom đủ hàng cho các đơn xuất khẩu sang Trung Quốc và Đài Loan.

Đức Trung

Nguồn Sài Gòn Giải Phóng