Vai trò điều hành và hỗ trợ của Bộ Công Thương đối với tăng trưởng xuất khẩu thủy sản Việt Nam năm 2025

Trong bối cảnh kinh tế thế giới tiếp tục đối mặt với nhiều biến động và thách thức, xuất khẩu thủy sản Việt Nam năm 2025 được dự báo lần đầu tiên vượt mốc 11 tỷ USD. Kết quả này có sự đóng góp quan trọng từ sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của Chính phủ và đặc biệt là sự đồng hành, hỗ trợ tích cực của Bộ Công Thương đối với cộng đồng doanh nghiệp thủy sản.

Ảnh minh họa

Thông tin trên được Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) ông Nguyễn Hoài Nam chia sẻ tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2025, nhiệm kỳ 2021–2025 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2026 của ngành Công Thương, diễn ra ngày 19/12/2025 tại Hà Nội.

Năm 2025: Thách thức chồng chất với ngành thủy sản

Theo VASEP, năm 2025 là một trong những năm khó khăn nhất đối với ngành thủy sản Việt Nam trong nhiều năm trở lại đây. Ngành đồng thời phải đối mặt với cảnh báo thẻ vàng IUU của Ủy ban châu Âu (EC), chi phí sản xuất ở mức cao, cùng hàng loạt rào cản thương mại từ thị trường Mỹ – thị trường xuất khẩu lớn nhất của thủy sản Việt Nam.

Các thách thức lớn bao gồm thuế đối ứng của Mỹ ở mức 20%, nguy cơ áp thuế chống bán phá giá đối với tôm Việt Nam lên tới 25–35,29%, cũng như việc Đạo luật Bảo vệ động vật biển có vú (MMPA) có thể cấm nhập khẩu nhiều loài hải sản của Việt Nam từ ngày 1/1/2026.

Trong bối cảnh đó, cộng đồng doanh nghiệp thủy sản đã nỗ lực duy trì sản xuất, mở rộng thị trường và thích ứng với các yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường nhập khẩu.

Xuất khẩu lần đầu vượt mốc 11 tỷ USD

Bất chấp những khó khăn, xuất khẩu thủy sản Việt Nam tiếp tục ghi nhận kết quả tích cực. Trong 11 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt hơn 10,5 tỷ USD, tăng 14,6% so với cùng kỳ năm trước và mở rộng tới 161 thị trường trên thế giới.

Dự kiến, cả năm 2025, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sẽ vượt 11,2 tỷ USD – lần đầu tiên trong lịch sử ngành vượt mốc 11 tỷ USD. Đây là cột mốc quan trọng, góp phần thực hiện Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại quyết định số 339/QĐ-TTg ngày 11/03/2021 – góp phần ý nghĩa trong tổng xuất khẩu của ngành nông nghiệp, của Quốc gia và của tăng trưởng 2 con số như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Vai trò đồng hành của Chính phủ và Bộ Công Thương

Có được các kết quả trên là nhờ sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên và quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo các Bộ Ngành, trong đó phải kể đến là Lãnh đạo Bộ Công Thương và các đơn vị của Ngành Công Thương trong suốt thời gian qua để không chỉ kiến tạo không gian và môi trường kinh doanh phát triển cho ngành, cho doanh nghiệp thủy sản mà còn tạo ra các nền tảng của hội nhập, năng lực cạnh tranh, đấu tranh quốc tế và đổi mới sáng tạo cho cộng đồng doanh nghiệp và nông-ngư dân.

Cuộc họp của Thủ tướng với Hiệp hội VASEP ngày 13/4/2023 tại trụ sở Chính phủ là một dấu mốc đặc biệt quan trọng với Hiệp hội. Cuộc họp ngày 13/4/2023, cùng với 2 Nghị quyết trong tháng đó của Chính phủ (NQ số 50 và NQ số 58), không chỉ cho cộng đồng DN thủy sản một tâm lý tốt hơn, một động lực tốt hơn – mà nhiều chỉ đạo và quyết sách ở đó của Thủ tướng Chính phủ đã được Bộ Công Thương và các Bộ Ngành xem xét hỗ trợ, giải quyết.

Hiệp hội VASEP cũng luôn ghi nhớ một ngày đặc biệt – ngày 08/08/2021. Trong bối cảnh cả nước tập trung cao độ chống dịch Covid-19, sản xuất xuất khẩu đình trệ, nguyên liệu & sản phẩm thủy sản tồn kho lớn nhưng vẫn phải tiếp tục mua tôm – cá cho nông-ngư dân để chế biến, bảo quản đông lạnh. Tại cuộc họp ngày 8/8/2021 của Chính phủ do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì, đại diện VASEP đã kiến nghị Chính phủ và Bộ Công Thương xem xét hỗ trợ giảm tiền điện cho các DN thủy sản trong bối cảnh phải tăng cấp đông và trữ đông hàng thủy sản. Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã đồng ý ngay với kiến nghị này tại Hội nghị. Kết quả là Chính phủ ban hành NĐ97/2021 ngay sau đó, các DN ngành thủy sản tại các Tỉnh thực hiện “chỉ thị 16” đã được giảm 10% tiền điện trong 3 tháng. Một sự hỗ trợ kịp thời và vô cùng ý nghĩa của Thủ tướng CP, của Bộ trưởng Bộ Công Thương.

Trong ít nhất 5 năm qua, và đặc biệt năm khó khăn 2025 này, Hiệp hội VASEP và các DN thủy sản đã luôn nhận được sự phối hợp, hỗ trợ tích cực và kịp thời của Bộ & Ngành Công Thương. Xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến Lãnh đạo Bộ Công Thương, lãnh đạo & các Anh Chị Em tại các đơn vị liên quan thuộc Bộ.

Đó là Cục Xuất Nhập Khẩu, phòng Xuất Nhập Khẩu ở các địa phương khi luôn & bất kỳ lúc nào cũng có thể tích cực hỗ trợ, giải quyết các vấn đề của xuất xứ, cấp giấy C/O lô hàng, của hội nhập, của logistic và các chính sách thuế.

Đó là Cục Xúc tiến Thương mại – các Anh Chị luôn phối hợp & hỗ trợ Hiệp hội thực hiện vô cùng hữu ích các hoạt động hội chợ, XTTM trọng điểm quốc gia tại các khu vực thị trường nhập khẩu thủy sản lớn trên thế giới, như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản… – nguồn lực hỗ trợ này, có ý nghĩa đặc biệt với Hiệp hội và các DN SME để duy trì hình ảnh và vị thế nguồn cung trên thị trường thế giới.

Đó là Vụ Phát triển Thị trường nước ngoài, là Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước – các Anh Chị luôn đồng hành với Hiệp hội và các DN thủy sản hội viên trong các hoạt động kết nối phát triển thị trường, mở rộng đối tác, duy trì lợi thế cạnh tranh.

Và đặc biệt lãnh đạo và các Anh Chị Em Cục Phòng vệ Thương mại đã luôn chủ động và sát cánh, hỗ trợ Hiệp hội trong các hoạt động phòng vệ thương mại, vụ kiện CBPG, chống trợ cấp mà Hiệp hội và các nhóm DN ngành Tôm và cá Tra của Hiệp hội đã phải đương đầu trong nhiều năm qua, đặc biệt là năm 2025 này.

Kiến nghị cho giai đoạn 2026 và phát triển bền vững

Bước sang năm 2026, VASEP nhận định ngành thủy sản sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức mới. Trên cơ sở đó, Hiệp hội đã đưa ra một số kiến nghị nhằm củng cố và nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành.

VASEP đề nghị có các Hội nghị đối thoại hàng năm với Thủ tướng Chính phủ, với Bộ trưởng Bộ Công Thương, Bộ trưởng Bộ NNMT

VASEP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và các Bộ Công Thương, NNMT hỗ trợ tích cực trong vụ kiện CBPG, vụ điều tra chống trợ cấp của Mỹ đối với ngành tôm Việt Nam, để ngành tôm có thể vượt qua các giai đoạn điều tra trong thời gian tới;

VASEP kiến nghị Bộ Công Thương xem xét đề nghị bãi bỏ hạn ngạch đối với tôm Việt Nam xuất khẩu vào Hàn Quốc trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại VKFTA tại kỳ rà soát trong 2025-2026.

Cùng với quy mô hàng hóa XNK của Việt Nam ngày càng lớn, VASEP kiến nghị Bộ nâng cấp và cải thiện hơn nữa hệ thống Ecosys cấp C/O cho các lô hàng XK; Có các chương trình, đề án kết nối, thúc đẩy phát triển mạnh hơn nữa việc tiêu thụ hàng thủy sản xuất khẩu tại thị trường nội địa, để người Việt Nam được tiêu dùng nhiều hơn các sản phẩm thủy sản an toàn với chất lượng của hàng xuất khẩu.

VASEP kiến nghị Chính phủ và Bộ xem xét tăng thêm quỹ XTTM trọng điểm quốc gia cho các ngành hàng XK chủ lực, trong đó có thủy sản. Và đặc biệt, đề nghị Bộ xem xét, qua chương trình XTTM trọng điểm từ năm tới, hỗ trợ một số hạng mục của Hội chợ Thủy sản Quốc tế Việt Nam (VIETFISH) do VASEP đã & đang chủ trì tổ chức hàng năm từ năm 1999 để nâng tầm Hội chợ trong Top 5 hội chợ thủy sản quốc tế – làm “đầu tàu” kéo đầu tư và thương mại XNK cho ngành hàng.

Đối với nhiệm vụ gỡ cảnh báo thẻ vàng IUU, VASEP vô cùng cảm kích trước các chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ trong suốt hơn 3 tháng qua. Gỡ cảnh báo thẻ vàng của EC và cơ cấu lại ngành thủy sản phát triển bền vững, hợp pháp, minh bạch, có trách nhiệm là việc vô cùng ý nghĩa và cấp bách.

Cùng với việc gỡ cảnh báo thẻ vàng rất quyết liệt như Thủ tướng đang chỉ đạo, VASEP xin kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ và các Bộ (NNMT, Công Thương) quan tâm chỉ đạo 02 việc quan trọng liên quan đến cơ sở hạ tầng để làm tiền đề cho nghề cá bền vững và kinh tế biển:

– Thiết lập hệ thống dữ liệu đầu vào nguyên liệu, liên thông từ cảng cá đến trung ương. Đây là nền tảng cho công tác quản lý, là thông tin cơ bản để Chính phủ có các chỉ đạo-quyết sách phù hợp. Dữ liệu là minh bạch; Thiết lập hệ thống dữ liệu nên bắt đầu ngay từ bây giờ.

– Cần có kế hoạch xây dựng chợ đấu giá hải sản. Có dữ liệu và chợ đấu giá được triển khai sẽ là tiền đề cho minh bạch và quản lý nghề cá hiệu quả. Việc này cần sự quyết tâm của Chính phủ bắt đầu từ Chính sách, từ quy định và Dự án.