Trung Quốc siết xuất khẩu: Từ xe hơi đến chiến đấu cơ, thế giới đối mặt thách thức mới
Giới quan sát đánh giá loạt quy định mới kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu trong nhiều ngành từ sản xuất vũ khí, chip bán dẫn đến ô tô.
Một tàu chở các container hàng xuất khẩu ở Trung Quốc – Ảnh: AFP
Theo báo New York Times, các quy định mới có hiệu lực từ ngày 8-11 đến 1-12, áp dụng cho toàn thế giới, sẽ đánh dấu bước leo thang mới trong căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và các nước phương Tây.
Trung Quốc siết xuất khẩu vật liệu quân sự
Theo quy định mới, Bắc Kinh sẽ cấm hoàn toàn việc xuất khẩu vật liệu và linh kiện phục vụ mục đích quân sự, bao gồm các động cơ điện siêu nhỏ trong tên lửa, chiến đấu cơ hay vật liệu cho thiết bị ngắm bắn tầm xa trên xe tăng, pháo.
Các chuyên gia cho rằng động thái này có thể làm tê liệt nỗ lực của châu Âu trong việc tăng cường năng lực quốc phòng và hỗ trợ Ukraine trong chiến sự hiện tại.
Ông Jay Truesdale, cựu quan chức chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, hiện là giám đốc điều hành của công ty tư vấn chiến lược và phân tích rủi ro TD International, nhận định thế giới đã bước vào giai đoạn mới của cuộc “xung đột kinh tế toàn cầu”.
Quyết định của Bắc Kinh được xem là phản ứng gián tiếp trước các biện pháp thuế quan của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU), nhất là sau khi khối EU tuyên bố áp thuế lên xe điện Trung Quốc.
Việc cấm xuất khẩu nguyên liệu quân sự mang ý nghĩa địa chính trị sâu sắc, cho thấy Trung Quốc đang tận dụng lợi thế chuỗi cung ứng như một công cụ trong cạnh tranh toàn cầu.
Ảnh hưởng lan rộng đến ngành ô tô và công nghệ
Không chỉ ảnh hưởng đến ngành quốc phòng, quy định mới còn tác động mạnh đến lĩnh vực dân dụng.
Các doanh nghiệp không sản xuất vũ khí vẫn phải xin giấy phép từ Bộ Thương mại Trung Quốc nếu muốn xuất khẩu sản phẩm chứa linh kiện có nguồn gốc Trung Quốc.
Điều này đặc biệt gây khó cho ngành ô tô, vốn phụ thuộc lớn vào nam châm đất hiếm – thành phần được dùng trong động cơ điện, phanh, ghế và cửa sổ tự động.
Một chiếc xe chạy xăng có thể chứa hơn 40 nam châm đất hiếm, còn xe điện thì nhiều hơn nữa.
Từ tháng 4, Trung Quốc đã yêu cầu cấp phép xuất khẩu với nhiều loại nam châm đất hiếm, khiến hàng nghìn nhà cung ứng ở Mỹ và châu Âu gặp tình trạng chậm trễ kéo dài.
Giờ đây quy định mới còn thắt chặt hơn khi bất kỳ sản phẩm nào có thành phần đất hiếm chiếm từ 0,1% giá trị trở lên đều bị kiểm soát, kể cả động cơ điện hay các hệ thống lớn hơn có sử dụng loại động cơ này.
Đáng chú ý quy định cũng mở rộng phạm vi ra ngoài lãnh thổ Trung Quốc khi mọi sản phẩm làm từ công nghệ hoặc vật liệu đất hiếm của Trung Quốc, dù sản xuất ở nước khác, đều thuộc diện quản lý.
Điều này khiến ngay cả các nhà máy tại châu Âu cũng phải xin giấy phép nếu linh kiện của họ có yếu tố “Trung Quốc”.
Trong bối cảnh đó nhiều công ty tìm cách giảm phụ thuộc vào nguồn cung Trung Quốc, song năng lực sản xuất đất hiếm bên ngoài nước này vẫn hạn chế.
Từ cuối thập niên 1990, khi phần lớn hoạt động khai thác chuyển sang Trung Quốc, nhiều nhà máy tinh luyện và sản xuất thiết bị ở Bắc Mỹ và châu Âu đã phải đóng cửa.
Giới chuyên gia cảnh báo, chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực quốc phòng, chip bán dẫn và ô tô, sẽ đối mặt với cú sốc lớn.
Theo giới quan sát, quyết định của Bắc Kinh không chỉ là một bước điều chỉnh thương mại, mà còn là tín hiệu cho thấy Trung Quốc muốn định hình lại trật tự kinh tế toàn cầu.
Uyên Phương
Nguồn Tuổi Trẻ