Việt Nam đứng đầu thế giới về xuất khẩu hàng hóa sáng tạo
Nhập khẩu công nghệ cao, xuất khẩu công nghệ cao và hàng hóa sáng tạo là ba chỉ số Việt Nam đứng đầu thế giới trong báo cáo GII năm nay.
Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index – GII) được Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố tại Geneva, Thụy Sĩ lúc 15h30 (20h30 giờ Hà Nội). Năm nay, số lượng quốc gia và vùng lãnh thổ nằm trong danh mục khảo sát tăng từ 133 lên 139. Việt Nam xếp hạng 44 – giữ nguyên vị trí so với năm 2024.
Trong các chỉ số thành phần của GII, Việt Nam dẫn đầu thế giới ở 3 lĩnh vực. Cụ thể, Việt Nam xếp số một thế giới về nhập khẩu công nghệ cao với tỷ lệ 29,4%, cùng vị trí với Hong Kong (Trung Quốc), trong khi Malaysia và Philippines lần lượt xếp thứ ba và thứ tư. Chỉ số này cho thấy nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu công nghệ cao, nhưng đồng thời thể hiện khả năng hội nhập sâu với các chuỗi cung ứng toàn cầu.
Việt Nam cũng đứng số một thế giới (cùng Malaysia và Philippines) về xuất khẩu công nghệ cao, với tỷ lệ 36,1% tổng thương mại. Hiện tại, hơn 1/3 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đến từ các sản phẩm công nghệ cao như điện tử, viễn thông, máy tính, linh kiện… Con số này được xem là nền tảng để Việt Nam khẳng định vị trí trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Việt Nam cũng đồng dẫn đầu về xuất khẩu hàng hóa sáng tạo khi đứng cạnh các “ông lớn” như Trung Quốc, CH Séc, Hong Kong (Trung Quốc) và Malaysia. Việc dẫn đầu chỉ số này đồng nghĩa Việt Nam đang tạo ra các sản phẩm gắn liền với hàm lượng sáng tạo cao, không chỉ dựa vào điện tử và công nghệ cao. Hàng hóa sáng tạo đang là yếu tố giúp mở rộng “chân kiềng” xuất khẩu, gắn với ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo.
Ngoài ra, Việt Nam có nhóm chỉ số đầu vào đổi mới sáng tạo tăng ba bậc, từ 53 lên 50, nhờ cải thiện ở các trụ cột thể chế, trình độ phát triển thị trường và doanh nghiệp. Ngược lại, đầu ra đổi mới sáng tạo giảm một bậc, từ 36 xuống 37, nhưng vẫn cao hơn đầu vào, phản ánh khả năng chuyển đổi hiệu quả nguồn lực thành sản phẩm tri thức, công nghệ và sáng tạo.
Robot hình người VinMotion do Việt Nam phát triển. Ảnh: Trần Quỳnh
Với điểm số 37,1, Việt Nam vẫn là quốc gia có thành tích ấn tượng trong nhóm thu nhập trung bình thấp, xếp thứ hai chỉ sau Ấn Độ (hạng 38), và cao hơn Philippines (50). Ở ASEAN, Việt Nam vượt Thái Lan để giữ vị trí thứ ba, sau Singapore và Malaysia. Đây được xem là minh chứng cho sự bền vững của nền tảng đổi mới sáng tạo trong nhiều năm qua.
Ngoài ba chỉ số đứng đầu thế giới, Việt Nam còn nằm trong nhóm mười quốc gia hàng đầu ở một số lĩnh vực khác, như tốc độ tăng năng suất lao động (hạng 4), số lượng ứng dụng di động được tạo ra (hạng 7), tỷ lệ chi cho nghiên cứu phát triển do doanh nghiệp trang trải trên tổng chi nghiên cứu, phát triển (hạng 8).
Theo WIPO, Việt Nam là một trong chín quốc gia thu nhập trung bình có tốc độ cải thiện thứ hạng nhanh nhất từ năm 2013. Việt Nam cùng Ấn Độ cũng là hai quốc gia duy trì kết quả đổi mới sáng tạo vượt mức phát triển trong 15 năm liên tiếp. Trong giai đoạn 2014-2024, Việt Nam nằm trong nhóm ba nước có tốc độ tăng trưởng năng suất lao động nhanh nhất thế giới, cùng với Trung Quốc và Ethiopia.
WIPO ghi nhận Việt Nam là quốc gia “overperformer” – đạt thành tích đổi mới vượt mức kỳ vọng theo trình độ phát triển – cũng là năm thứ 15 liên tiếp duy trì danh hiệu này. Thành tích giúp Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế tiêu biểu về tận dụng sáng tạo như động lực phát triển.
Giới chuyên gia nhận định, việc duy trì trạng thái “overperformer” trong suốt hơn một thập kỷ cho thấy nền tảng đổi mới sáng tạo của Việt Nam đang bền vững. Điều này nhờ vào tăng trưởng mạnh mẽ ở xuất khẩu công nghệ cao, cải thiện môi trường kinh doanh và sự tham gia ngày càng lớn của khu vực tư nhân vào R&D.
“Trong GII 2025, 17 nền kinh tế thu nhập thấp và trung bình đang đạt kết quả vượt kỳ vọng so với mức độ phát triển của mình, trong đó Ấn Độ và Việt Nam là những nền kinh tế có thành tích vượt trội về đổi mới sáng tạo nhiều năm nhất”, báo cáo GII 2025 có đoạn.
“Báo cáo GII 2025 phác họa đường nét đổi mới sáng tạo trên toàn thế giới, cho thấy những nền kinh tế phát triển nhanh nhất trong GII là những nền kinh tế xem đổi mới sáng tạo là động lực cơ bản của khả năng phục hồi, tăng trưởng và năng lực cạnh tranh”, Daren Tang, Tổng giám đốc WIPO, phát biểu. “GII năm nay cho thấy cả những tiến bộ đáng khích lệ lẫn những thách thức vẫn cần được giải quyết để các quốc gia khai thác tối đa tiềm năng đổi mới sáng tạo của mình. Đó cũng là lời nhắc nhở rằng, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo cần được hỗ trợ và nuôi dưỡng thông qua các chính sách chu đáo, đầu tư có ý nghĩa và hợp tác liên ngành”.
Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, dữ liệu WIPO sử dụng để đánh giá thu thập trong giai đoạn 2015-2024. GII là công cụ uy tín, đánh giá thông qua 80 chỉ số thành phần, phản ánh năng lực đổi mới sáng tạo, mức độ phát triển kinh tế – xã hội dựa trên khoa học, công nghệ của mỗi quốc gia, đồng thời giúp chỉ ra điểm mạnh và hạn chế trong quá trình phát triển.
Theo khảo sát của WIPO năm 2024, 77% quốc gia thành viên sử dụng GII trong xây dựng chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, tăng hơn 20% so với năm 2022. Tại Việt Nam, chỉ số này được coi là công cụ tham chiếu quan trọng trong hoạch định chính sách, phục vụ mục tiêu thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển kinh tế tri thức.
Bảo Lâm – Trọng Đạt
Nguồn vnexpress