Việt Nam trở thành siêu cường thương mại mới

Lần đầu tiên, Việt Nam có thể vượt cột mốc 900 tỉ USD kim ngạch xuất nhập khẩu trong năm 2025 và 1.000 tỉ USD vào năm 2026.

Ảnh minh họa

Vào top 15 siêu cường thương mại toàn cầu

Theo Cục Hải quan, tính đến ngày 15.11, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước đạt 801 tỉ USD, tăng 17,2% (tương ứng tăng gần 120 tỉ USD) so cùng kỳ năm 2024. Với con số này, VN chính thức vào top 15 siêu cường thương mại toàn cầu. Và nếu giữ đà tăng trưởng hiện nay, dự báo tổng kim ngạch thương mại cả năm 2025 có thể đạt từ 900-920 tỉ USD, một cột mốc kỷ lục.

Những con số này hoàn toàn vượt xa so với dự báo trước đó của chính chúng ta. Tháng 9.2025, Bộ Công thương dự báo tổng kim ngạch thương mại cả năm chỉ 800 tỉ USD nhưng chỉ đến giữa tháng 11, VN đã vượt qua con số này.

Nhìn vào bản đồ xuất khẩu có thể thấy, chế biến và xuất khẩu thủy sản là “chiến binh” mạnh của VN. Ngay từ đầu năm 2025, ngành này đã phải đối mặt với hàng loạt thách thức từ thị trường Mỹ như thuế đối ứng, thuế chống bán phá giá, thuế trợ cấp. Lãnh đạo nhiều doanh nghiệp (DN) khi đó đều thừa nhận “không thở nổi”, thậm chí “muốn buông xuôi”. Hiệp hội chế biến xuất khẩu thủy sản VN (VASEP) cũng lo ngại chỉ riêng với thuế đối ứng của Mỹ nếu duy trì mức trên 10% thì xuất khẩu của ngành trong cả năm 2025 chỉ đạt 9 tỉ USD, thậm chí thấp hơn. Tuy nhiên, theo báo cáo kết quả tháng 10.2025, ngành thủy sản đã mang về 9,5 tỉ USD, tăng đến 15% so với cùng kỳ năm 2024. Và với đà tăng trưởng hiện nay, ước tính con số cả năm 2025 lên đến 11 tỉ USD.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký VASEP, cho hay trong bối cảnh có nhiều thách thức, đặc biệt là cú sốc chính sách từ thị trường Mỹ, với tinh thần “không bỏ cuộc”, các DN đã kịp thời vực dậy tìm hướng đi mới. Thứ nhất là chuyển hướng thị trường, đặc biệt là Trung Quốc, và thời gian qua khai thác rất tốt. Tính đến hết tháng 10, thị trường Trung Quốc tăng đến 32% và đạt kim ngạch 2 tỉ USD – trở thành nhà nhập khẩu thủy sản lớn nhất của VN. Thứ 2 là khai thác tối đa lợi thế về chế biến sâu ở tất cả các ngành hàng, đẩy mạnh sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng và các sản phẩm mới như surimi, mực, bạch tuộc, cua ghẹ, cá rô phi… Nhờ vậy, thủy sản VN không chỉ giữ ổn định mà còn tăng trưởng tốt ở các thị trường quan trọng như Nhật Bản, EU, Hàn Quốc và các thị trường mà chúng ta có ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA). “Những kết quả đó cho thấy bản lĩnh và sự năng động của cộng đồng DN”, ông Nam nhấn mạnh.

Một điển hình khác là xuất khẩu rau quả cũng đối mặt với kim ngạch sụt giảm mạnh liên tục trong 6 tháng đầu năm 2025; nhưng sau đó đã bứt phá thần tốc, lập kỷ lục mới 7,8 tỉ USD sau 11 tháng và vượt 600 triệu USD so với cả năm 2024. “Ngoài thị trường chính là Trung Quốc, rau quả VN tăng trưởng mạnh ở nhiều thị trường quan trọng khác như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan và cả các nước ASEAN. Dự báo cả năm 2025 sẽ đạt khoảng 8,5 tỉ USD, tăng đến 1,3 tỉ USD so với năm 2024. Ngành đang hướng đến cột mốc 10 tỉ USD trong năm 2026”, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội rau quả VN (VINAFRUIT), lạc quan.

Củng cố vị thế siêu cường thương mại

Để tiếp tục tiến lên những nấc cao hơn trong top siêu cường thương mại đòi hỏi từng ngành hàng phải có chiến lược cụ thể. Với ngành rau quả, theo ông Đặng Phúc Nguyên, giai đoạn tới phải tập trung vào chất lượng và độ đồng đều, xây dựng thương hiệu cho trái cây VN, đặc biệt là sầu riêng. Bên cạnh đó, phải tìm thêm những động lực mới như dừa tươi, bưởi và các sản phẩm chế biến sâu, sản phẩm sầu riêng đông lạnh. Tận dụng ưu đãi thuế quan thông qua các FTA để mở rộng thị trường, đẩy mạnh nhóm hàng chế biến, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu tươi.

Đây cũng là quan điểm của ông Nguyễn Hoài Nam bởi ngành thủy sản sẽ đối mặt với nhiều thách thức như sự kéo dài thuế đối ứng của Mỹ, nguy cơ tác động từ chính sách bảo vệ động vật biển có vú – MMPA, thẻ vàng IUU… Tình thế này đòi hỏi DN phải chủ động tái cơ cấu thị trường, phát triển mạnh sản phẩm giá trị gia tăng, đầu tư công nghệ chế biến và tăng tiêu chuẩn bền vững để duy trì tăng trưởng dài hạn.

GS-TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh (ĐH Kinh tế TP.HCM) thừa nhận: Dù rất vui mừng với những con số kỷ lục mà VN đạt được nhưng có 2 vấn đề cần quan tâm. Thứ nhất là thuế đối ứng của Mỹ tác động nhiều đến thương mại toàn cầu theo hướng các DN tăng mua tăng bán, tăng dự trữ hàng để tránh các biến động không mong muốn. Đây là một yếu tố góp phần thúc đẩy kim ngạch thương mại 2 chiều của VN tăng vọt trong năm 2025. Thứ hai, xu hướng đó có thể dẫn đến rủi ro khi lượng hàng tồn kho tăng. Bởi trong khi kinh tế thế giới phát triển chậm chạp, thu nhập người tiêu dùng không được cải thiện thì sức mua sẽ bị ảnh hưởng. Điều này có thể kiểm chứng trong mùa mua sắm cuối năm đang đến ở thị trường Âu – Mỹ. Nếu sức mua đợt này không tăng và hàng tồn nhiều thì có nguy cơ tái lập kịch bản hậu Covid-19 cách đây mấy năm và thách thức với VN trong năm 2026 là không hề nhỏ.

GS Vinh phân tích thêm: Thứ nhất, để kim ngạch thương mại tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong những năm tới thì điều quan trọng đầu tiên là Chính phủ phải đạt được kết quả đàm phán thuế đối ứng với Mỹ ở mức tốt hơn – dù hiện nay kết quả là rất tích cực. Đẩy nhanh việc ký kết các FTA còn đang đàm phán để giúp DN mở rộng thị trường xuất khẩu. Thứ 2, xu hướng thị trường hiện nay đang chuyển đổi sang các sản phẩm xanh, thân thiện môi trường, đòi hỏi DN VN phải chuyển đổi để đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng. Đây là những vấn đề cần có nguồn lực tài chính lớn. “Do vậy, Nhà nước cần thiết kế các chính sách giúp các DN, đặc biệt là những DN nhỏ và vừa nhỏ tiếp cận vốn, công nghệ hiện đại tốt nhất”, GS Vinh khuyến nghị.

Chí Nhân

Nguồn Thanh Niên