Xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ giảm mạnh trong tháng 8

Theo VASEP, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ trong tháng 8 đạt 29 triệu USD, giảm gần 21% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường lớn nhất này chỉ đạt 223 triệu USD, thấp hơn 13% so với cùng kỳ.

Đây là cú sốc đối với ngành cá ngừ, bởi nhiều năm qua Mỹ luôn là thị trường “đầu tàu”, chiếm tới 35-40% tổng kim ngạch cá ngừ Việt Nam. Riêng năm 2024, xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ đạt gần 387 triệu USD, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng chung.

Nguyên nhân chính của sự sụt giảm bắt nguồn từ việc Mỹ chính thức áp dụng thuế chống bán phá giá và thuế đối ứng với tổng mức lên tới 20% đối với cá ngừ nhập khẩu từ Việt Nam kể từ tháng 8. Trong khi đó, các đối thủ cạnh tranh lại có lợi thế hơn như: Ecuador nhờ Hiệp định thương mại tự do (FTA) chỉ chịu thuế 15%, còn Indonesia và Philippines được hưởng ưu đãi 19% theo hệ thống ưu đãi phổ cập (GSP).

Khoảng cách thuế quan này khiến sản phẩm cá ngừ Việt Nam trở nên kém cạnh tranh về giá. Nhiều khách hàng lâu năm ở Mỹ đã chuyển hướng sang mua hàng từ các quốc gia khác. Đây là lý do khiến đơn hàng từ thị trường này chững lại và có xu hướng giảm.

Dù gặp khó tại thị trường Mỹ, song xuất khẩu cá ngừ Việt Nam trong tháng 8 lại ghi nhận tín hiệu tích cực khi nhiều thị trường khác tăng mạnh. Riêng tháng 8, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ đạt hơn 91 triệu USD, tăng nhẹ 1,4% so với cùng kỳ.

Trong đó, EU là điểm sáng với 17 triệu USD, tăng 6%. Một số quốc gia tiêu thụ lớn như: Hà Lan, Ý và Đức đều ghi nhận mức tăng trưởng khả quan.

Các thị trường trong khối Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cũng tăng tốc: Nhật Bản tăng nhập khẩu tới 88%, Canada tiếp tục duy trì đà tăng, Mexico dù tăng chậm lại nhưng vẫn giữ mức khả quan.

Đáng chú ý, một số thị trường mới nổi cũng có bứt phá mạnh. Philippines ghi nhận mức tăng tới 72,4%, Thái Lan tăng đột biến 248%.

Đây được xem là những tín hiệu tích cực, cho thấy doanh nghiệp Việt đang nỗ lực đa dạng hóa thị trường để giảm phụ thuộc vào Mỹ.

Tính chung 8 tháng, xuất khẩu cá ngừ Việt Nam đạt gần 633 triệu USD, chỉ giảm 2,3% so với cùng kỳ. Theo VASEP, đây là kết quả không quá tiêu cực nếu xét trong bối cảnh Mỹ sụt giảm mạnh.

VASEP nhận định, mặc dù kỳ vọng những tháng cuối năm sẽ có chuyển biến tích cực nhờ nhu cầu tăng cao vào dịp giáng sinh và năm mới, song triển vọng vẫn còn nhiều rào cản. Ngoài vấn đề thuế quan bất lợi tại Mỹ, doanh nghiệp còn đối diện với giá nguyên liệu tăng, chi phí logistics cao và cạnh tranh gay gắt từ các nước cùng xuất khẩu cá ngừ.

Đặc biệt, một thách thức khác đến từ việc Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA) gần đây từ chối công nhận tương đương 12 nghề cá của Việt Nam, trong đó có cá ngừ, theo Đạo luật bảo vệ động vật biển có vú (MMPA). Điều này đồng nghĩa các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ có thể đối diện thêm những rào cản kỹ thuật khắt khe, gia tăng chi phí tuân thủ và nguy cơ mất đơn hàng.

Trong bối cảnh mới, các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ Việt Nam buộc phải tính đến chiến lược thích ứng. Một mặt, tăng cường tìm kiếm, khai thác thị trường thay thế tại EU, Nhật Bản, Canada hay các quốc gia CPTPP, mặt khác, nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về môi trường, truy xuất nguồn gốc để giữ chỗ đứng ở những thị trường khó tính này.

Như vậy, việc đa dạng hóa thị trường, tận dụng các hiệp định thương mại tự do và nâng cao chất lượng sẽ là hướng đi tất yếu để ngành cá ngừ duy trì tăng trưởng bền vững.