Xuất khẩu Việt Nam tăng trưởng nhưng còn nhiều áp lực
Xuất khẩu Việt Nam tiếp tục đối diện với thách thức từ thuế đối ứng, quy tắc xuất xứ và chi phí logistics. Thực tế này đòi hỏi doanh nghiệp nỗ lực cải cách và đa dạng hóa thị trường.
Thị trường rộng mở, xuất khẩu Việt Nam còn nhiều nỗi lo. Ảnh: Ngọc Lê
Doanh nghiệp đối diện áp lực từ Mỹ, EU và chi phí logistics
Ông Nguyễn Hữu Nam – Phó Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) – Chi nhánh khu vực TPHCM cho rằng, bối cảnh chung hiện nay khiến cả doanh nghiệp trong nước lẫn FDI gặp khó. Chỉ trong nửa đầu tháng 9, xuất khẩu giảm trên 3% do tác động từ việc Mỹ áp thuế đối ứng. EU cũng đưa ra yêu cầu cân bằng thương mại, sau khi Việt Nam hưởng thặng dư lớn từ EVFTA.
“Doanh nghiệp sẽ chịu áp lực lớn nếu không kịp xoay chuyển chiến lược, bởi các thị trường thay thế như Trung Đông, Nam Mỹ hay châu Phi chưa đủ quy mô để bù đắp” – ông Nam nói.
Bên cạnh đó, quá trình sáp nhập các Bộ, ngành và chính quyền địa phương khiến dữ liệu không liên thông, thủ tục hành chính trở nên phức tạp hơn. Việc thay đổi địa chỉ doanh nghiệp phải qua nhiều cấp, mất nhiều thời gian. Ông Nam nhấn mạnh, doanh nghiệp chỉ cần Nhà nước hỗ trợ ở hai yếu tố cốt lõi gồm cải cách hành chính thực chất, tiến tới liên thông dữ liệu; giảm chi phí logistics vốn chiếm tới trên 15% giá thành. Đây sẽ là giải pháp then chốt giúp nâng cao sức cạnh tranh.
Ở góc độ ngành hàng, ông Phùng Quốc Mẫn – Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TPHCM cho biết, 8 tháng đầu năm, xuất khẩu gỗ đạt 11,1 tỉ USD, tăng 6,5%. Ngành gỗ phải chủ động đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào Mỹ, đồng thời gia tăng giá trị xuất khẩu bằng cách chuyển sang mô hình ODM gắn liền với thiết kế.
Khai thác thương mại điện tử xuyên biên giới và nâng cao tỉ trọng sản phẩm nội thất thay cho các mặt hàng giá trị thấp (viên nén, dăm gỗ, gỗ dán) sẽ giúp ngành gỗ Việt Nam đứng vững hơn trước biến động toàn cầu.
Đa dạng hóa thị trường, tháo gỡ rào cản chính sách
Bà Nguyễn Cẩm Trang – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu tăng trên 15%, vượt xa chỉ tiêu 12%. Kết quả này có được nhờ doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu sang Mỹ trong những tháng trước, dù cuối tháng 8 và 9 ghi nhận sự chững lại ở một số mặt hàng.
“Nếu không có cú sốc lớn nào, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu cả năm hoàn toàn khả thi, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế”, bà Trang khẳng định.
Theo bà Trang, để tăng trưởng bền vững cần đồng bộ cả phía cung, cầu và khâu tổ chức xuất khẩu, trong đó ngoại giao kinh tế đóng vai trò then chốt. Bộ Công Thương và Bộ Ngoại giao đã phối hợp thúc đẩy thỏa thuận thương mại, mở rộng sang các thị trường tiềm năng như Trung Đông, vùng Vịnh. Tuy nhiên, bài toán quy tắc xuất xứ, vẫn là rào cản lớn. Việt Nam kỳ vọng các cuộc đàm phán sắp tới với ASEAN – Canada có thể tạo cơ chế cộng gộp linh hoạt hơn, giúp doanh nghiệp tận dụng nguồn nguyên liệu đa dạng.
Riêng với thị trường Mỹ, vấn đề trung chuyển hàng hóa chưa có định nghĩa rõ ràng, trong khi vẫn tồn tại nguy cơ áp thuế đối ứng 20-40%. Điều này đòi hỏi phải sớm có hướng dẫn cụ thể để doanh nghiệp chủ động kế hoạch sản xuất, tránh rơi vào thế bị động.
Cùng với việc mở cửa thị trường, bà Trang nhấn mạnh cải cách thể chế là ưu tiên hàng đầu. Các nghị quyết 66 và 68/2025 đang được triển khai theo hướng thực chất, có cơ chế tiếp nhận và xử lý phản ánh vướng mắc pháp lý. Các Bộ, ngành phải rà soát, chỉnh sửa quy định chồng chéo hoặc bất cập, thậm chí sửa đổi luật nếu cần thiết. Đây là động lực quan trọng hỗ trợ doanh nghiệp.
Một điểm sáng khác là Việt Nam ngày càng trở thành điểm đến tin cậy trong xu hướng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Song, để tận dụng cơ hội này, cần giải quyết các “nút thắt” về chi phí logistics, hạ tầng và nguồn nhân lực chất lượng cao.
Nguồn Lao Động