Thỏa thuận thương mại thủy sản giữa Mỹ và EU đối mặt nguy cơ đổ vỡ

Thỏa thuận thương mại sơ bộ giữa Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu (EU), đạt được vào tháng 7/2025, đang gặp nguy cơ bị đình trệ sau khi vấp phải những phản ứng tiêu cực từ các nhà lập pháp châu Âu. Thỏa thuận này dự kiến xóa bỏ hoàn toàn thuế quan của EU đối với hải sản Mỹ, trong khi Mỹ vẫn giữ mức thuế 15% đối với hàng hóa châu Âu.

Ảnh minh họa

Một số thành viên Nghị viện châu Âu, đặc biệt từ Ủy ban Thương mại, bày tỏ lo ngại về tính ổn định và khả năng thực thi của thỏa thuận. Họ cho rằng các điều khoản có thể thiếu cam kết dài hạn, trong khi Mỹ liên tục điều chỉnh chính sách thương mại, điển hình là việc bổ sung thêm khoảng 400 mặt hàng thép vào danh sách bị áp thuế 50% chỉ một tháng sau khi thỏa thuận được công bố.

Ngoài ra, thỏa thuận đang chịu thêm áp lực từ phía Mỹ khi Bộ trưởng Năng lượng Mỹ tuyên bố thỏa thuận sẽ không được thực hiện nếu EU không có động thái hạn chế nhập khẩu năng lượng từ Nga.

Tại châu Âu, một số đảng phái và hiệp hội doanh nghiệp cũng phản đối thỏa thuận vì lo ngại gia tăng chi phí và ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của các nhà xuất khẩu EU. Dù vậy, nhóm phản đối hiện chỉ chiếm khoảng 19% số ghế trong Nghị viện châu Âu, nên thỏa thuận vẫn còn khả năng được thông qua nếu đạt được sự đồng thuận chính trị rộng hơn.

Về nội dung, thỏa thuận miễn thuế hoàn toàn cho tất cả các loại hải sản Mỹ xuất khẩu vào EU. Các mã thuế quan hài hòa (HTS) được hưởng ưu đãi bao gồm cá minh thái Alaska, cá hồi, mực, tôm, cá tuyết và toàn bộ sản phẩm tôm hùm. Năm 2024, tổng khối lượng hải sản nhập khẩu vào EU theo các mã HTS này vượt 395.000 tấn, tương đương khoảng 63 triệu euro tiền thuế quan – trong đó riêng cá minh thái Alaska chiếm tới 340.000 tấn.

Tuy nhiên, thỏa thuận này không áp dụng theo nguyên tắc có đi có lại. Thuế 15% đối với sản phẩm hải sản EU xuất khẩu sang Mỹ vẫn giữ nguyên, không có điều khoản giảm thuế tương ứng. Ngoài ra, thỏa thuận cũng bao gồm điều khoản cấm viện dẫn thiệt hại cho ngành công nghiệp nội địa châu Âu như một lý do để đình chỉ miễn thuế.

Trong trường hợp thỏa thuận được EU phê chuẩn, các nhà xuất khẩu Mỹ có thể nộp đơn hoàn thuế cho các mặt hàng thuộc mã HTS từ ngày 1/8/2025 trở đi. Viện Thủy sản Quốc gia Hoa Kỳ (NFI) đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ và kêu gọi chính quyền Mỹ sớm phê duyệt nhằm giúp các doanh nghiệp thủy sản nước này tận dụng cơ hội.

Trong khi đó, Ủy ban châu Âu tiếp tục thúc đẩy chính sách mở cửa thương mại, như đã thể hiện qua việc phê chuẩn các hiệp định tự do thương mại gần đây với Mexico và khối Mercosur. Đặc biệt, thỏa thuận với Mercosur cũng bao gồm việc xóa bỏ thuế quan đối với hơn 80% sản phẩm hải sản, trong đó tôm, tôm hùm và phi lê cá ngừ đông lạnh được miễn thuế ngay khi hiệp định có hiệu lực. Các sản phẩm khác sẽ được giảm dần thuế về 0 trong vòng 4–10 năm.

Tuy nhiên, để thỏa thuận với Mỹ chính thức có hiệu lực, vẫn cần được cả Nghị viện và Hội đồng châu Âu phê chuẩn – một quá trình dự kiến sẽ còn nhiều tranh cãi trong thời gian tới.

Nguồn vasep