Cầu tăng – chuẩn siết: Ngành cá ngừ Việt Nam cần bứt tốc trong cuộc đua bền vững

Năm 2025 tiếp tục chứng kiến bức tranh phức tạp của thị trường cá ngừ toàn cầu: cầu tăng trở lại ở nhiều khu vực, giá trị thị trường tiếp tục mở rộng, nhưng doanh nghiệp xuất khẩu phải đối mặt với rủi ro về quy định, an sinh biển và cạnh tranh gia tăng.

Ảnh minh họa

Cầu và quy mô thị trường

Các báo cáo thị trường cho thấy giá trị toàn cầu của ngành cá ngừ (bao gồm tươi, đông lạnh và đóng hộp) ở mức hàng chục tỉ USD, với dự báo tăng trưởng ổn định trong trung. Nhu cầu đối với cá ngừ đóng hộp tăng, đặc biệt ở các thị trường tiêu dùng lớn như châu Âu và Bắc Mỹ.

Thị trường lớn: EU, Mỹ và Nhật Bản

EU tiếp tục là khu vực tiêu thụ hàng đầu về giá trị, với thị trường đóng hộp tăng trưởng nhờ thói quen tiêu dùng tiện lợi và sản phẩm cao cấp.

Mỹ đang ghi nhận mức nhập khẩu kỷ lục cho sản phẩm chế biến sẵn (ready-to-eat), đặc biệt là cá ngừ đóng hộp trong những tháng đầu năm. Một trong những nguyên nhân thúc đẩy việc gia tăng NK này là do việc điều chỉnh mức thuế đối ứng và các quy định mới của Mỹ. Điều này vừa mở ra cơ hội lớn vừa đòi hỏi tiêu chuẩn truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm cao hơn.

Nhật Bản duy trì nhu cầu bền vững cho cá ngừ tươi và chế biến cao cấp (sushi/sashimi), nhưng xu hướng tiêu dùng trẻ tuổi có chiều hướng chuyển sang sản phẩm tiện lợi.

Cạnh tranh

Các nhà sản xuất lớn (ví dụ: Thai Union và những nhà chế biến quốc tế) tiếp tục củng cố chuỗi giá trị — điều này được phản ánh bằng các động thái đầu tư và thâu tóm gần đây trong ngành, làm tăng sức ép cạnh tranh lên các nhà xuất khẩu nhỏ và trung bình.

Rủi ro pháp lý và thương mại đối với Việt Nam

Bên cạnh cơ hội xuất khẩu, doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt rủi ro chính sách: năm 2025 xuất hiện những cảnh báo và biện pháp thương mại từ các đối tác lớn (ví dụ động thái của phía Mỹ liên quan đến đánh giá hoạt động khai thác và khả năng hạn chế nhập khẩu một số mặt hàng thủy sản: kết quả so sánh theo Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú Biển năm 2025…), ảnh hưởng trực tiếp tới mặt hàng cá ngừ. Điều này làm tăng yêu cầu về việc tuân thủ các quy định, truy xuất nguồn gốc và minh bạch chuỗi cung ứng…

Xu hướng tiêu dùng

Người tiêu dùng thế giới ngày càng quan tâm đến tính bền vững, các sản phẩm được dán nhãn của Hội đồng Quản lý Biển (MSC), và phương pháp khai thác thân thiện với môi trường. Sản phẩm cao cấp, chế biến sẵn có nguyên liệu truy xuất nguồn gốc rõ ràng đang tăng nhanh.

Dự báo

Thị trường cá ngừ thế giới tiếp tục mở rộng nhưng tốc độ tăng trưởng thực tế của doanh nghiệp Việt sẽ phụ thuộc rõ rệt vào khả năng đáp ứng yêu cầu khai thác bền vững và tiêu chuẩn thị trường nhập khẩu.

Năm 2025 là năm của “cơ hội có điều kiện” cho cá ngừ Việt Nam: cầu toàn cầu phục hồi và phân khúc đóng hộp tăng trưởng mở ra dư địa xuất khẩu, nhưng lợi thế cạnh tranh lâu dài chỉ đạt được khi doanh nghiệp giải quyết tốt yêu cầu bền vững, truy xuất nguồn gốc và tuân thủ quy định từ thị trường nhập khẩu. Và để làm được điều này, DN cần có sự hỗ trợ từ phía các cơ quan nhà nước nhằm nhanh chóng tháo gỡ các vấn đề khó khăn và bất cập, tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất và xuất khẩu được hanh thông.

Nguyễn Hà

Nguồn vasep