EU và Indonesia ký kết FTA: thêm thách thức cho cá ngừ Việt Nam
Ngày 23/9/2025, Liên minh Châu Âu (EU) và Indonesia đã chính thức khép lại quá trình đàm phán Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện (CEPA) và hướng tới việc ký kết Hiệp định Thương mại tự do (FTA) song phương. Điều này cho phép cá ngừ Indonesia và nhiều sản phẩm khác được miễn thuế khi XK sang khối thị trường này.
Hiện tại chưa có thông tin chi tiết về hạn ngạch ưu đãi thuế quan cho các sản phẩm cá ngừ XK của Indonesia sang khối thị trường này, nhưng việc này sẽ làm gia tăng cạnh tranh tại thị trường cá ngừ EU.
Ảnh minh họa
Cá ngừ Indonesia rộng cửa vào EU
Theo số liệu thống kê của Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), Indonesia trong những năm qua là 1 trong 10 nguồn cung cá ngừ lớn nhất cho EU, chiếm 3% tổng giá trị NK cá ngừ của khối này trong năm 2024, đạt khoảng hơn 104 triệu USD. Kim ngạch XK cá ngừ của Indonesia sang EU đang có xu hướng tăng lên.
Trên thị trường thế giới, Indonesia đang là nước XK cá ngừ lớn thứ 5, cao hơn cả Việt Nam. Giá trị XK các sản phẩm cá ngừ và cá thu ngừ của nước này đạt khoảng 1,03 tỷ USD, chiếm hơn 17% tổng kim ngạch XK thuỷ sản của nước này. Và đây cũng là nhóm sản phẩm XK chính của Indonesia sau tôm. Khi FTA giữa EU và Indonesia có hiệu lực, các sản phẩm cá ngừ của Indonesia sẽ được giảm hoặc loại bỏ thuế nhập khẩu vào EU giúp hạ giá thành xuất khẩu, tăng cạnh tranh về giá. Bên cạnh đó, các nhà sản xuất cá ngừ của Indonesia sẽ tăng khả năng tiếp cận thị trường EU dễ dàng hơn, đặc biệt cho các sản phẩm không chế biến sâu hoặc bán thành phẩm, tạo ưu thế so với các đối thủ bị thuế cao hơn hoặc không có FTA tương tự.
Thị trường cá ngừ EU bước vào giai đoạn cạnh tranh khốc liệt
Việc Indonesia được miễn thuế nhập khẩu dự báo sẽ làm gia tăng nguồn cung cá ngừ tại EU, kéo theo áp lực cạnh tranh mạnh về giá. Cấu trúc thị trường có thể thay đổi khi các quốc gia chưa có FTA tương tự sẽ dần mất lợi thế. Ngoài yếu tố giá, chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tuân thủ các quy định về chống đánh bắt bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU), tiêu chuẩn môi trường cũng sẽ trở thành thước đo cạnh tranh ngày càng khắt khe.
Việt Nam đối diện nhiều thách thức
Đối với Việt Nam, thỏa thuận Indonesia – EU đặt ra không ít thách thức. Dù đã có EVFTA, song hạn ngạch miễn thuế đối với cá ngừ hộp chỉ dừng ở mức khoảng 11.500 tấn/năm và thường hết chỉ trong vài tháng đầu năm. Sau đó, sản phẩm Việt Nam phải chịu thuế MFN, khiến giá khó cạnh tranh với cá ngừ Indonesia nếu họ được hưởng ưu đãi toàn diện hơn.
Bên cạnh đó, ngành cá ngừ Việt Nam còn nhiều vướng mắc nội tại chưa được tháo gỡ như: thiếu hụt nguyên liệu trong nước, quy định về kích cỡ cá ngừ vằn tối thiểu được phép khiến nhiều tàu cá khó đáp ứng, và việc nhập nguyên liệu từ nước ngoài lại vướng quy tắc xuất xứ khi xuất sang EU. Thêm vào đó, yêu cầu ngày càng cao về chứng nhận bền vững, tiêu chuẩn theo quy định chống đánh bắt IUU, cùng với chi phí logistics tăng, khiến sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam càng bị bào mòn.
Sự kiện Indonesia đạt thỏa thuận thương mại với EU cho thấy bức tranh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt. Nếu không có giải pháp kịp thời, cá ngừ Việt Nam sẽ đối mặt nguy cơ thu hẹp thị phần tại một trong những thị trường chiến lược nhất.
Nguyễn Hà
Nguồn vasep