Mỹ quyết áp thuế chip bán dẫn 100%: Cơn địa chấn toàn cầu, cơ hội nào cho Việt Nam?

Vì sao ông Trump quyết áp thuế chip bán dẫn 100%?

Theo thông báo mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết sẽ áp thuế từ 30% đến 100% với nhiều mặt hàng, trong đó có dược phẩm, xe tải hạng nặng và đồ nội thất. Ngoài ra, Nhà Trắng còn nhắm đến lĩnh vực chip bán dẫn. Chính quyền dưới quyền ông Trump dự kiến yêu cầu các hãng chip phải duy trì tỷ lệ 1:1: cứ nhập khẩu bao nhiêu, thì phải sản xuất tại Mỹ bấy nhiêu.

Nếu không đạt được tỷ lệ này, các hãng chip sẽ phải chịu thuế bổ sung. Đây được xem là bước đi nhằm giảm phụ thuộc vào nguồn cung nước ngoài, trong bối cảnh chất bán dẫn là ngành then chốt với cả kinh tế và an ninh quốc gia.

Ảnh minh họa

Tuyên bố áp thuế 100% với chip và chất bán dẫn nhập khẩu của Tổng thống Mỹ Donald Trump được xem là đòn bẩy kinh tế mạnh mẽ nhằm buộc các tập đoàn công nghệ phải đưa dây chuyền sản xuất về Mỹ.

Ông Trump nhấn mạnh: “Sản xuất tại Mỹ, bạn sẽ không phải chịu thuế”, biến chính sách thuế thành “cây gậy và củ cà rốt” để kéo các “ông lớn” như TSMC, Samsung, SK Hynix đầu tư hàng chục tỷ USD vào các nhà máy tại Mỹ.

Theo Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Mỹ (SIA), hơn 130 dự án trị giá 600 tỷ USD đã được công bố kể từ năm 2020, trong đó TSMC xây dựng ba nhà máy ở Arizona trị giá 165 tỷ USD, Apple cam kết thêm 100 tỷ USD đến năm 2030, còn Nvidia đầu tư tới 500 tỷ USD cho hạ tầng AI. Tuy nhiên, thách thức không nhỏ là chi phí sản xuất tại Mỹ cao hơn 20–30% so với Đài Loan, cộng thêm khó khăn trong tuyển dụng kỹ sư.

Dẫu vậy, chính sách này đang tái định hình chuỗi cung ứng toàn cầu, giúp Mỹ giảm phụ thuộc vào chip từ châu Á, nơi TSMC nắm hơn 50% thị phần và Trung Quốc kiểm soát phần lớn nguyên liệu. Đồng thời, nó cũng củng cố lợi thế cạnh tranh trong cuộc đua AI, khi Mỹ hướng tới mục tiêu trở lại vị thế trung tâm sản xuất bán dẫn toàn cầu, thay vì chỉ chiếm 12% sản lượng như năm 2024.

Chính sách thuế 100% với chip nhập khẩu của ông Trump tham vọng lớn nhưng vấp nhiều thách thức. Chi phí sản xuất tại Mỹ cao hơn châu Á có thể khiến giá thiết bị điện tử leo thang. Tính pháp lý cũng vẫn gây tranh cãi.

Giới chuyên gia cho rằng quyền áp thuế thuộc về Quốc hội, trong khi phạm vi áp dụng còn mơ hồ. Philippines gọi đây là “thảm họa” cho xuất khẩu, còn Đài Loan, Hàn Quốc trấn an rằng các tập đoàn lớn sẽ tránh thuế nhờ đầu tư trực tiếp tại Mỹ.

Cơ hội nào cho Việt Nam từ chính sách thuế chip bán dẫn của Mỹ?

Theo các chuyên gia, nếu Mỹ dựng “hàng rào thuế quan”, các tập đoàn chip sẽ buộc phải đa dạng hóa chuỗi cung ứng để tránh phụ thuộc quá mức vào một thị trường. Việt Nam, với môi trường chính trị ổn định, chi phí nhân công cạnh tranh và kinh nghiệm thu hút FDI công nghệ (Samsung, Intel, LG, Amkor…) có cơ hội trở thành điểm đến. Đặc biệt, mảng đóng gói – kiểm định (OSAT) vốn là thế mạnh của Việt Nam có thể hút thêm vốn đầu tư.

Việt Nam hiện chưa sản xuất chip tiên tiến như 3nm hay 5nm, nhưng lại là trung tâm lắp ráp điện tử lớn. Khi các tập đoàn tái cơ cấu chuỗi cung ứng, Việt Nam có thể được lựa chọn để đặt những dây chuyền trung gian, từ đó nâng vị thế lên một bậc mới.

Nhà máy Amkor tại Yên Phong, Bắc Ninh.

Hơn nữa, Mỹ đang đẩy mạnh “Liên minh Chip” cùng Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, EU. Việt Nam với quan hệ hợp tác đa phương và chính sách mở, có thể chen chân tham gia, thu hút cả vốn, công nghệ và đào tạo nhân lực.

Cơ hội là thế, tuy nhiên để tận dụng được “cú hích” từ chính sách thuế chip của Mỹ, Việt Nam cũng đối mặt với không ít “bài toán khó”.

Nếu thuế Mỹ đẩy giá chip toàn cầu lên, các ngành lắp ráp điện thoại, laptop, ô tô điện tại Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp. Những “ông lớn” FDI như Samsung, Foxconn, Luxshare… sẽ buộc phải tính toán lại bài toán giá thành, kéo theo áp lực cho toàn bộ chuỗi cung ứng.

Trong khi, Việt Nam hiện chỉ mạnh ở khâu gia công, lắp ráp, chưa làm chủ thiết kế chip tiên tiến. Điều này khiến cơ hội FDI có thể dừng lại ở “công đoạn thấp”, khó tạo ra giá trị gia tăng cao nếu không có chiến lược rõ ràng.

Một vấn đề đáng quan tâm nữa, Việt Nam nằm trong chuỗi sản xuất gắn liền với cả hai thị trường Mỹ và Trung Quốc. Khi Mỹ siết quy tắc xuất xứ, doanh nghiệp Việt Nam có thể bị yêu cầu chứng minh chip hay linh kiện không có nguồn gốc từ Trung Quốc – một nhiệm vụ không hề đơn giản.

Rõ ràng câu hỏi đặt ra không chỉ là “Việt Nam có hút được dòng vốn FDI không”, mà quan trọng hơn là có đủ nội lực để giữ chân và tạo giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng hay không.

Nguyễn Thịnh

Nguồn Dân Việt